Σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών γεννά η αποκάλυψη από τη νέα διοίκηση της Attica Bank, ότι η ΤτΕ επιτρέπει να υπολογίζονται στα εποπτικά κεφάλαια τα ποσά αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου που καλύφθηκαν με χρηματοδότηση της τράπεζας - δηλαδή με δανεισμό προς τον μέτοχο. Η πρακτική αυτή - της χορήγησης δανείων σε φυσική πρόσωπα και εταιρείες για να συμμετάσχουν σε ΑΜΚ - δεν αφορά βέβαια μόνον την Attica: Εχει ακολουθηθεί συστηματικά από όλες τις τράπεζες την τελευταία 25ετία, όταν πραγματοποιούσαν ΑΜΚ σε δυσμενείς χρηματιστηριακές συνθήκες και ήταν δύσκολο να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια από την αγορά.
Του Νώντα Χαλδούπη
Την ώρα που οι σχετικές με το θέμα αναφορές του απόρρητου (;) πορίσματος της ΤτΕ έχουν κάνει το γύρο των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, με διεξοδική ανάλυση για τα δάνεια που «ανακυκλώθηκαν» στην αύξηση κεφαλαίου, αποκαλύπτεται ότι η ίδια η εποπτική αρχή φαίνεται να αντιμετωπίζει το θέμα σαν... πολύ κακό για το τίποτα.
Όπως σημειώνει η διοίκηση της Attica Bank σε σχετική ανακοίνωση-απάντηση σε ερωτήματα της Επ. Κεφαλαιαγοράς,
- Σύμφωνα με το πόρισμα του ελέγχου, ποσό ύψους 55,7 εκ. ευρώ που αφορά στην πρόσφατη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας κρίνεται ότι έχει χρηματοδοτηθεί άμεσα ή έμμεσα από την Τράπεζα.
- Μη προσμέτρηση του εν λόγω ποσού στα ίδια κεφάλαια, θα είχε ως αποτέλεσμα την μείωση του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας σε ενοποιημένη βάση από 18,66% (Δεκ. 2015) σε 17%, ποσοστό που εξακολουθεί να παραμένει αρκετά υψηλότερα από το ελάχιστο απαιτούμενο.
- Μέχρι σήμερα, όμως, δεν έχει επιβληθεί στην Τράπεζα σχετική υποχρέωση.
Ο τρόπος υπολογισμού
Για να γίνει καλύτερα κατανοητό το θέμα, πρέπει να αναφερθεί ότι οι κανόνες για τον υπολογισμό των εποπτικών κεφαλαίων, δηλαδή των κεφαλαίων που κρίνεται ότι μπορούν να αξιοποιηθούν για να απορροφηθούν ζημιές, επιβάλουν να αφαιρείται από τα κεφάλαια το ποσό που έχει προέλθει άμεσα ή έμμεσα από το ίδιο το πιστωτικό ίδρυμα.
Είναι προφανές ότι αυτός είναι ένας βασικός κανόνας για τη λειτουργία των τραπεζών, που αν δεν ίσχυε, θα επέτρεπε σε όλες τις τράπεζες να διαμορφώνουν κατά το δοκούν τους δείκτες εποπτικών κεφαλαίων, μέσω ανακύκλωσης δανείων που χορηγούν σε τρίτους για να αγοράζουν μετοχές.
Το περίεργο είναι ότι η ΤτΕ δεν έχει κρίνει σκόπιμο ως τώρα να ζητήσει από την προηγούμενη ή τη νέα διοίκηση της τράπεζας να αφαιρέσει το ποσό των 55,7 εκατ. ευρώ από τα εποπτικά κεφάλαια, παρότι οι ελεγκτές της, από κοινού με ελεγκτές του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της Φραγκφούρτης, έχουν καταγράψει μία προς μία στο πόρισμά τους τις περιπτώσεις δανειοδότησης εταιρειών που μετείχαν στην αύξηση κεφαλαίου.
Δεν το έχει πράξει βέβαια ούτε σε ΑΜΚ που πραγματοποίησαν άλλες ελληνικές τράπεζες την προηγούμενη 15ετία, όταν η πρακτική αυτή ήταν η "εύκολη λύση" για την κάλυψη των μετοχικών εκδόσεων τραπεζών και για την είσοδο μεγαλοεπιχειρηματιών στη μετοχική τους σύνθεση.
Κανόνες-"λάστιχο"
Αποφεύγοντας οποιαδήποτε αναφορά στα προηγηθέντα που βαρύνουν όλες τις τράπεζες και τις προηγούμενες διοικήσεις της ΤτΕ, τραπεζικά στελέχη εστιάζουν τώρα στο ζήτημα της Τρ. Αττικής, για να "κάνουν δυσκολότερη τη ζωή" της νέας διοίκησης που έχει αναλάβει να την αναστηλώσει και να την εξυγιάνει.
Κριτική ασκείται και προς την ΤτΕ, αλλά είναι προφανές ότι τα βέλη έχουν στόχο την Attica Bank, την οποία πολλοί από το τραπεζικό "κατεστημένο" θα ήθελαν να δουν να φθάνει σε κατάσταση "ασφυξίας" και να γίνεται εύκολη λεία.
Οι επικριτές επισημαίνουν ότι οι εποπτικοί κανόνες γίνονται «λάστιχο», για να αποφευχθεί μια σοβαρή επιβάρυνση της ήδη κρίσιμης κατάστασης της Attica Bank, που δυσκολεύεται να αντλήσει 70 εκατ. ευρώ για να καλύψει πλήρως τις κεφαλαιακές της ανάγκες στο δυσμενές σενάριο των τεστ αντοχής - πολύ περισσότερο μάλιστα να αντλήσει 125,7 εκατ. ευρώ, αν προστεθούν και τα «αμφισβητούμενα» 55,7 εκατ. ευρώ.
"Στραβά μάτια" από ΕΚΤ, για να αλλάξει διοίκηση
Τονίζουν πάντως ότι δεν είναι μόνο η περίπτωση της μικρής- μη συστημικής Attica Bank που γεννά ερωτηματικά για το πώς εποπτεύονται οι ανακεφαλαιοποιήσεις: Είναι κοινό μυστικό ότι σε μεγάλη συστημική τράπεζα οι επόπτες του SSM έχουν εγείρει αμφισβητήσεις για πολύ μεγαλύτερα ποσά κεφαλαίων που κατέληξαν στην ΑΜΚ ύστερα από ανακύκλωση δανείων που χορήγησε η ίδια τράπεζα.
Μάλιστα, εκκρεμεί η ετυμηγορία του SSM για το αν θα υποχρεωθεί η τράπεζα να αφαιρέσει αυτά τα κεφάλαια από τα εποπτικά της κεφάλαια. Το πιθανότερο είναι ότι οι προσαρμογές - εάν επιβληθούν - θα γίνουν στις οικονομικές καταστάσεις για το σύνολο της χρήσης.
Μέχρι στιγμήςαυτή η εκκρεμότητα φέρεται να αξιοποιήθηκε κατάλληλα από την Φρανκφούρτη για να επιβληθούν οι επιθυμητές (βίαιες) αλλαγές στη διοίκηση της τράπεζας.
Τριγωνικές συμφωνίες
Όλα αυτά τα «μαγειρέματα» εποπτικών κανόνων από Έλληνες και ξένους επόπτες, ουδόλως ενισχύουν την αξιοπιστία των ελληνικών τραπεζών στους ξένους επενδυτές. Πολύ περισσότερο, όταν πριν από λίγα χρόνια είχε γίνει μείζον διεθνές θέμα συζήτησης, κατόπιν δημοσιευμάτων του Reuters και των New York Times, ο τρόπος με τον οποίο οι ελληνικές τράπεζες κάλυπταν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες με δάνεια από μια τράπεζα προς τους μετόχους της άλλης.
Όπως είχε δηλώσει τότε (καλοκαίρι του 2012) στο Reuters η Λούκα Κατσέλη, σημερινή πρόεδρος της Εθνικής και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, «το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ένα κλειστό κύκλωμα, που λειτουργεί σαν ένα σύστημα εξουσίας χωρίς διαφάνεια και αποτελεσματική εποπτεία. Μέσα από τριγωνικές συμφωνίες μεταξύ τραπεζών, επιχειρηματικών και άλλων τραπεζών, οι κεφαλαιακές ανάγκες καλύπτονται χωρίς να μπαίνει νέο χρήμα».
