Αυλαία ρίχνει το άνευ προηγουμένου πρόγραμμα στήριξης για την οικονομία της Ευρωζώνης, η ποσοτική χαλάρωση (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Εκ του αποτελέσματος, πράγματι, το QE ήταν αναγκαίο ώστε η Ευρωζώνη να αντιμετωπίσει τις τεράστιες προκλήσεις που δημιούργησε αρχικά η χρηματοοικονομική κρίση του 2008 την ώρα που δομικά προβλήματα της Ευρωζώνης αναδύθηκαν στην επιφάνεια.
Μπροστά στον εφιαλτικό κίνδυνο να βυθιστεί η οικονομία σε ένα σπιράλ μόνιμου αποπληθωρισμού, βασική προϋπόθεση ήταν η άμεση και σημαντική αύξηση της ρευστότητας της οικονομίας και μάλιστα με μειωμένο κόστος κεφαλαίων. Το πρόγραμμα, ωστόσο, εγκαινιάστηκε αρκετά αργότερα (2015), όμως τα αποτελέσματα ήταν απτά: Στήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης με φτηνό χρήμα και σταδιακή άνοδος του πληθωρισμού. Και τώρα τι;
Δυσμενές είναι το timing της λήξης του προγράμματος, αν αναλογιστεί κανείς πως η ανάκαμψη των οικονομιών απειλείται ευθέως από πληθώρα προκλήσεων. Τα "αχαρτογράφητα νερά" στα οποία κινείται πλέον η διαδικασία του Brexit και οι τεταμένες σχέσεις Ρώμης - Βρυξελλών είναι δύο μόνο από τις βραδυφλεγείς βόμβες στη Γηραιά Ήπειρο.
Το Reuters εξετάζει πέντε βασικά ερωτήματα, που βρίσκονται στο ραντάρ των επενδυτών, εν όψει της τελευταίας συνέντευξης Τύπου για το 2018 που θα δώσει ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, την ερχόμενη Πέμπτη.
1. Με ποιους τρόπους η ΕΚΤ θα αντιμετωπίσει την εξασθένιση της οικονομίας;
Η ΕΚΤ είναι πιθανόν να διατηρήσει τη θέση της ότι οι οικονομικές συνθήκες παραμένουν αρκετά ισχυρές για να της επιτρέψουν να τερματίσει τη σχεδόν τετραετή ποσοτική χαλάρωση (QE). Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία: Η μεταποιητική δραστηριότητα της Ευρωζώνης αυξήθηκε με τον ασθενέστερο ρυθμό δύο και πλέον ετών τον Νοέμβριο, η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε στο τρίτο τρίμηνο για πρώτη φορά από το 2015, όταν η ΕΚΤ εφάρμοσε το QE. Οικονομολόγοι αναφέρουν ότι το πιθανότερο είναι πως η ΕΚΤ θα «ψαλιδίσει» αντί να μειώσει πολύ τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη, που θα ανακοινώσει την Πέμπτη και θα επιμείνει, επί του παρόντος, στην εκτίμησή της ότι οι κίνδυνοι για την οικονομία είναι «γενικά ισορροπημένοι».
2. Μπορεί η ΕΚΤ να αλλάξει τις προβλέψεις της για τα επιτόκια;
Πράγματι, τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξε μία απότομη αποκλιμάκωση των προσδοκιών αύξησης των επιτοκίων λόγω των ασθενών οικονομικών στοιχείων, των φόβων για εμπορικό πόλεμο και των άστατων αγορών. Οι αγορές δείχνουν ότι οι επενδυτές προβλέπουν μία πιθανότητα περίπου 80% για μία αύξηση των επιτοκίων κατά 10 μονάδες βάσης (0,1 της ποσοστιαίας μονάδας) από την ΕΚΤ το επόμενο έτος από 100% πριν από έναν μήνα. Από τον Ιούνιο, η ΕΚΤ διατηρεί τη θέση ότι θα αφήσει τα επιτόκια αμετάβλητα για μεγάλο διάστημα του 2019 και οι πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων της δείχνουν ότι θα εμμείνει σε αυτή παρά την αύξηση των ανησυχιών για τις προοπτικές της οικονομίας.
3. Πού είναι η από καιρό αναμενόμενη αύξηση του δομικού πληθωρισμού;
Ο γενικός δείκτης τιμών στην Ευρωζώνη αυξάνεται εδώ και μήνες με ρυθμό υψηλότερο από τον στόχο της ΕΚΤ, που είναι λίγο πάνω από το 2%. Ο δομικός πληθωρισμός, όμως, που δεν περιλαμβάνει τις τιμές των νωπών τροφίμων και της ενέργειας, συνεχίζει να απογοητεύει. Ο δείκτης αυτός - που παρακολουθείται στενά από την ΕΚΤ - υποχώρησε στο 1,1% τον Νοέμβριο από 1,2% τον Οκτώβριο. Ένας βασικός δείκτης της αγοράς για τις μακροπρόθεσμες πληθωριστικές προσδοκίες στην Ευρωζώνη, εν τω μεταξύ, κυμαίνεται κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο ενός έτους και πλέον, καθηλωμένος από τις τιμές του πετρελαίου που έκαναν βουτιά περίπου 30% τους δύο τελευταίους μήνες. Με το υπόβαθρο αυτό, δεν θα αποτελέσει έκπληξη μία υποβάθμιση των προβλέψεων της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Η ΕΚΤ μπορεί να τονίσει την οικονομική ώθηση από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου, καθώς η Ευρωζώνη είναι καθαρός εισαγωγέας πετρελαίου και το φθηνότερο αργό αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα.
4. Τι θα πει η ΕΚΤ για τις επανεπενδύσεις των ομολόγων που λήγουν;
Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ κλίνουν στο να κάνουν μόνο μικρές αλλαγές σχετικά με το πώς η τράπεζα θα επενδύει ξανά τα χρήματα από τα ομολόγα που ωριμάζουν, κρατώντας μεταξύ άλλων ανοικτή τη διάρκεια των αγορών, δήλωσαν πηγές με γνώση της συζήτησης στο Reuters τον Νοέμβριο. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Πέτερ Πράετ δήλωσε πρόσφατα ότι έχουν δίκιο οι αγορές να περιμένουν έναν ακριβέστερο ορισμό στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου για τις επανεπενδύσεις, καθώς η ΕΚΤ έχει πει έως τώρα ότι θα τις συνεχίσει για μία παρατεταμένη περίοδο. Οι αγορές βλέπουν τις επανεπενδύσεις να συνεχίζονται για περίπου δύο χρόνια μετά την πρώτη αύξηση των επιτοκίων και οι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι αισθάνονται άνετα με τις προσδοκίες αυτές.
5. Είναι η ώρα για πολύ μακροπρόθεσμα δάνεια;
Ίσως πλησιάζει η ώρα για έναν νέο γύρο φθηνών, πολυετών δανείων στις τράπεζες, που είναι γνωστά ως στοχευμένες μακροπρόθεσμες χρηματοδοτικές συναλλαγές (Targeted Long-Term Refinancing Operations ή TLTROs). Πηγές ανέφεραν στο Reuters την περασμένη εβδομάδα ότι αξιωματούχοι της ΕΚΤ συζητούν τρόπους απογαλακτισμού της Ευρωζώνης από το φθηνό χρήμα, ρίχνοντας ιδέες όπως έναν νέο γύρο TLTRO και σταδιακές αυξήσεις επιτοκίων. Οι τράπεζες στην Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα εξακολουθούν να δανείζονται από την ΕΚΤ, ιδιαίτερα μέσω των TLTROs, περισσότερο από όσο καταθέτουν σε αυτή. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες με χαμηλή ρευστότητα των χωρών αυτών θα πρέπει να στηρίζονται στις εβδομαδιαίες δημοπρασίες ρευστότητας της ΕΚΤ όταν λήξουν τα TLTROs. Επειδή αυτό θα ωθούσε ανοδικά το διατραπεζικό επιτόκιο δανεισμού, το οποίο συνδέεται σήμερα με το επιτόκιο καταθέσεων στην ΕΚΤ που είναι αρνητικό, εντείνεται η συζήτηση για έναν νέο γύρο TLTROs. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ είναι ανοικτοί να συζητήσουν έναν νέο γύρο πολυετών δανείων στις τράπεζες το επόμενο έτος, αν και με διαφορετικούς όρους από τους προηγούμενους, σημείωσαν οι πηγές. Ωστόσο, η συζήτηση αυτή μόλις αρχίζει και δεν αναμένεται την Πέμπτη μία απόφαση για το θέμα αυτό.
