Τα πιο σύγχρονα τεχνικά μέσα παρακολούθησης της αγοράς ρίχνει η κυβέρνηση στη μάχη κατά του λαθρεμπορίου καυσίμων, αξιοποιώντας κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι άνθρωποι, όμως, που γνωρίζουν τη λειτουργία της αγοράς και τις μεθοδεύσεις των επιτήδειων προειδοποιούν ότι όλα τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, όσο υψηλής τεχνολογίας και αν είναι, δεν θα έχουν αποτέλεσμα, όσο ο βασικός «φρουρός» της αγοράς, τα συστήματα εισροών - εκροών, εξακολουθούν να είναι διάτρητα και να καταδολιεύονται εύκολα, ώστε να μην παρακολουθείται πραγματικά τι αγοράζει και πουλάει κάθε πρατήριο.
Δεκατρία χρόνια μετά τη πρώτη σχετική νομοθετική ρύθμιση από τον Κωστή Χατζηδάκη, το 2009, τα συστήματα εισροών εκροών έχουν εγκατασταθεί πλέον σε όλα τα πρατήρια της χώρας, ενώ με πρόσφατη υπουργική απόφαση προβλέφθηκαν πολύ βαριά πρόστιμα για να προωθηθεί η εγκατάστασή τους και σε όλες τις φορολογικές αποθήκες καυσίμων.
Ωστόσο, ένα βασικό πρόβλημα που είχε επισημανθεί εξαρχής από πολλούς έχει μείνει άλυτο, με αποτέλεσμα η σωστή λειτουργία των συστημάτων εισροών - εκροών να επαφίεται στην... εντιμότητα κάθε πρατηριούχου. Τα συστήματα αυτά δεν είναι διεθνώς πιστοποιημένα και απαραβίαστα μετρητικά συστήματα. H λειτουργία τους βασίζεται σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας και αποθήκευσης που δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν κοινό ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Είναι κοινό μυστικό εδώ και πολλά χρόνια, ότι τελικά τα συστήματα εισροών - εκροών καταλήγουν να «βλέπουν» αυτό που θέλει ο ιδιοκτήτης του πρατηρίου. Αν θέλει να λειτουργήσει νόμιμα την επιχείρησή του, καταγράφουν με αρκετή ακρίβεια τις αγορές και πωλήσεις. Αν θέλει να κλέψει το κράτος και τους πελάτες του, μπορεί χωρίς μεγάλο κόστος και με μικρή πιθανότητα να συλληφθεί από τις αρχές, να χρησιμοποιήσει ένα λογισμικό παράκαμψης της λειτουργίας του συστήματος εισροών - εκροών, το οποίο φορτώνεται στον υπολογιστή εύκολα με μια μνήμη USB και μπορεί να αφαιρεθεί ανά πάσα στιγμή, σε περίπτωση ελέγχου. Μετά την αφαίρεση του στικ μνήμης, όπως αναφέρουν πρατηριούχοι, το σύστημα εισροών - εκροών κάνει επανεκκίνηση και τίποτα δεν προδίδει ότι έχει παραβιασθεί.
Τα κυκλώματα λαθρεμπορίας καυσίμων, που έχει διαπιστωθεί ότι συνδέονται πολύ στενά με την ελληνική μαφία, μπορούν να «γειώνουν» κατά το δοκούν το σύστημα εισροών εκροών, για να φορτώνουν λαθραία καύσιμα, ή διαλύτες που είναι πολύ φθηνότεροι από τη βενζίνη, ή ακόμη και για να καταδολιεύουν τις αντλίες και να παραδίδουν λιγότερο καύσιμο στον καταναλωτή.
Ανοικτές επικρίσεις από τους πρατηριούχους
Παρότι για αρκετά χρόνια ήταν λίγοι οι πρατηριούχοι που επισήμαιναν τις ατέλειες των συστημάτων εισροών - εκροών, πλέον τα συλλογικά όργανα εκπροσώπησής τους ζητούν ανοικτά από την κυβέρνηση να παρέμβει για να λύσει το πρόβλημα. Πρόσφατα, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων (ΠΟΠΕΚ), Θέμης Κιουρτζής, υπολόγισε ότι το κράτος χάνει έσοδα 700 εκατ. έως 1 δισ. ευρώ από το λαθρεμπόριο, αναφέροντας ως ένα από τα κύρια προβλήματα το γεγονός ότι το σύστημα εισροών – εκροών που έχει εφαρμοστεί στα πρατήρια έχει καταδολιευτεί και δεν εφαρμόζεται σε όλους τους κρίκους διακίνησης καυσίμων.
«Μπορεί το σύστημα εισροών - εκροών στα πρατήρια να κατέστη υποχρεωτικό στα αστικά κέντρα το 2013 και στην υπόλοιπη χώρα το 2014, αλλά είναι τόσο διαβλητό, ώστε αδυνατεί να καταγράψει τις παραβατικές συμπεριφορές», τόνισε ο κ. Κιουρτζής.
«Να δημιουργηθεί σύστημα τύπου mydata»
Πρότεινε, μάλιστα, να παρέμβει η κυβέρνηση για να δημιουργηθεί ένα πραγματικά αδιάβλητο σύστημα, τύπου mydata. «Αν θέλουν να ελέγξουν την παραβατικότητα, θα πρέπει, όπως πρότεινε η ΠΟΠΕΚ, να χτυπήσουν στην καρδιά του προβλήματος, να αναλάβει το κράτος να γίνει ένα ηλεκτρονικό σύστημα, αδιάβλητο, όπως είναι π.χ. το mydata, ένα σύστημα τύπου κλειστής αποθήκης, όπου θα ελέγχεται πραγματικά τι εισέρχεται και τι βγαίνει από τις αντλίες των πρατηρίων».
Η κυβέρνηση, όμως, φαίνεται ότι κινείται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Αντί να αποκαταστήσει τη σωστή λειτουργία ενός ήδη εγκατεστημένου και καίριας σημασίας ηλεκτρονικού συστήματος, σπεύδει να δαπανήσει κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για την εγκατάσταση νέων, υπερσύγχρονων συστημάτων, που όμως είναι αμφίβολο αν μπορούν να προσφέρουν κάτι ουσιαστικά στον έλεγχο του λαθρεμπορίου, όσο θα παραμείνουν διάτρητα τα συστήματα εισροών - εκροών.
Δαπάνες για συστήματα high tech αμφίβολης αποτελεσματικότητας
Αυτό που σχεδιάζεται τώρα, είναι η εγκατάσταση ενός νέου ολοκληρωμένου συστήματος που θα υποστηρίζει τη διαδικασία ελέγχου, παρακολουθώντας τις τελωνειακές συναλλαγές και διαδικασίες σε πραγματικό χρόνο. Το σύστημα αυτό θα λειτουργεί με στόχο την καλύτερη και ταχύτερη στόχευση των διωκτικών τελωνειακών υπηρεσιών με κεντρική εποπτεία και στα σημεία υψηλού ενδιαφέροντος, όπως: α) σημεία εισόδου-εξόδου από το τελωνειακό έδαφος της Ε.Ε., β) τοποθεσίες σε περιφερειακό επίπεδο.
Για τα συστήματα εισροών - εκροών, προβλέπεται η ολοκλήρωση της εγκατάστασής τους σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού καυσίμων, που θα ενισχύσει τη διαδικασία προσαρμοσμένου ελέγχου και θα οδηγήσει, όπως πιστεύει το υπ. Οικονομικών, στην ανάπτυξη ενός ολιστικού συστήματος παρακολούθησης της κίνησης επαγγελματικών οχημάτων μεταφοράς καυσίμων. Η ενοποίηση αυτών των συστημάτων με το ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου τελωνειακών συναλλαγών εκτιμά το υπ. Οικονομικών ότι θα επιτρέψει να παρακολουθείται κάθε φορτίο από την είσοδό του και την τελωνειακή διαδικασία που εφαρμόζεται για την ελεύθερη κυκλοφορία ή την έξοδό του από το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης.
Ουδεμία μέριμνα υπάρχει, όμως, για αλλαγές στα ίδια τα συστήματα εισροών - εκροών, που θα παραμείνουν εντελώς... ερασιτεχνικά και διάτρητα, αφήνοντας όλα τα περιθώρια στους επιτήδειους για να συνεχίσουν τη δράση τους, αφού θα συνεχίσει να είναι αναποτελεσματικός ο έλεγχος στον κρισιμότερο κρίκο της αλυσίδας, εκεί όπου το προϊόν καταλήγει στον καταναλωτή και πληρώνονται οι φόροι.
