Πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης 90 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα έτη 2026 και 2027, επιβεβαιώνοντας τη μακροπρόθεσμη πολιτική και οικονομική της δέσμευση απέναντι στο Κίεβο, εν μέσω συνεχιζόμενων εχθροπραξιών και εντεινόμενων διεθνών διαπραγματεύσεων για ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία.
Τη συμφωνία ανακοίνωσε νωρίς σήμερα, Παρασκευή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σημειώνοντας λιτά ότι «υπάρχει συμφωνία», επιβεβαιώνοντας πως τα κράτη-μέλη κατέληξαν σε κοινή γραμμή μετά από πολύμηνες και συχνά δύσκολες διαβουλεύσεις.
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Κεντρικό ζήτημα στις διαπραγματεύσεις αποτέλεσε το εάν η Ε.Ε. θα αξιοποιούσε τα περίπου 210 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται στο Βέλγιο, για τη χρηματοδότηση ενός μηχανισμού δανεισμού προς την Ουκρανία, με τη μορφή ενός είδους «δανείου αποζημιώσεων».
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε καλέσει δημοσίως, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, τους Ευρωπαίους ηγέτες να προχωρήσουν αποφασιστικά στη χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, υπογραμμίζοντας ότι η σταθερή και προβλέψιμη στήριξη είναι κρίσιμη, ώστε η Ουκρανία να παραμείνει οικονομικά και θεσμικά ανθεκτική και να αποτραπεί μια νέα ρωσική κλιμάκωση το 2026.
Ωστόσο, αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις. Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ είχε τονίσει ότι η χώρα του δεν μπορεί να συναινέσει χωρίς σαφείς νομικές εγγυήσεις, επικαλούμενος τον κίνδυνο δικαστικών προσφυγών και τη νομική αβεβαιότητα που θα δημιουργούσε η απευθείας χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Κοινός δανεισμός
Τελικώς, οι ηγέτες της Ε.Ε. επέλεξαν να μην αντλήσουν άμεσα κεφάλαια από τα παγωμένα ρωσικά assets. Αντ’ αυτού, συμφώνησαν να χρηματοδοτήσουν το πακέτο στήριξης μέσω κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού, με εγγύηση τον προϋπολογισμό της Ένωσης.
«Η Ουκρανία θα αποπληρώσει αυτό το δάνειο μόνο όταν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα, επαναλαμβάνοντας ότι η πολιτική και οικονομική στήριξη της Ε.Ε. προς το Κίεβο «δεν πρόκειται να υποχωρήσει». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η μόνη βιώσιμη διέξοδος παραμένει «η κατάπαυση του πυρός και μια διαπραγματευμένη ειρήνη».
Μέσω του μηχανισμού Ukraine Facility και συναφών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, η Ε.Ε. έχει ήδη εκταμιεύσει πολλαπλές δόσεις χρηματοδότησης προς την Ουκρανία, περιλαμβανομένων περίπου 6 δισ. ευρώ σε μορφή bridge financing –βραχυπρόθεσμων δανείων για την κάλυψη άμεσων δημοσιονομικών αναγκών.
Παράλληλα, το Κίεβο έχει λάβει εντός του 2025 επιπλέον 18,1 δισ. ευρώ μέσω του μηχανισμού δανεισμού της G7, ο οποίος υποστηρίζεται και από ευρωπαϊκά κράτη.
Συνολικά, από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022, η οικονομική, στρατιωτική και ανθρωπιστική στήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 187 δισ. ευρώ, καθιστώντας την Ε.Ε. τον μεγαλύτερο θεσμικό υποστηρικτή της χώρας.
Γεωπολιτικό μήνυμα
Η νέα χρηματοδοτική συμφωνία λειτουργεί και ως πολιτικό μήνυμα, καθώς η Ε.Ε. επιδιώκει να διατηρήσει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των διεθνών ειρηνευτικών πρωτοβουλιών, σε μια συγκυρία όπου οι ΗΠΑ ηγούνται των προσπαθειών για ένα πλαίσιο επίλυσης της σύγκρουσης.
Στα τέλη Νοεμβρίου, Αμερικανοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Γενεύη για να επεξεργαστούν ένα αναθεωρημένο ειρηνευτικό σχέδιο, με στόχο τη γεφύρωση διαφορών γύρω από πρόταση που έχει τεθεί υπό αμερικανική αιγίδα. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για το εδαφικό και την ασφάλεια που αντανακλούν σε ορισμένα σημεία ρωσικές θέσεις, όπως το «πάγωμα» των σημερινών γραμμών του μετώπου και περιορισμούς που επηρεάζουν τις φιλοδοξίες της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, όρους που το Κίεβο αντιμετωπίζει με έντονο σκεπτικισμό.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση των «27» να εξασφαλίσουν χρηματοδοτική σταθερότητα για την Ουκρανία τα επόμενα δύο χρόνια λειτουργεί ως ευρωπαϊκό αντίβαρο: αφενός διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του ουκρανικού κράτους, αφετέρου ενισχύει τη διαπραγματευτική του θέση σε μια κρίσιμη φάση για το μέλλον του πολέμου.