Εάν σκεφτείτε κάποιον που μελετάει για τις εξετάσεις, ποια είναι η πρώτη εικόνα που σας έρχεται στο μυαλό; Μήπως ένας μαθητής με σκυθρωπή έκφραση, «βυθισμένος» σε ένα χοντρό βιβλίο; Το πιθανότερο, καθώς η εμπειρία μας από το σχολείο και η κοινή αντίληψη ότι «τα δύσκολα θέματα είναι δύσκολο να μελετηθούν», οδηγεί τους περισσότερους από εμάς να συνδέουμε τη μάθηση με τα σφιγμένα φρύδια και το στρες. Κι όμως, σύμφωνα με την επιστήμη, εάν θέλουμε να μάθουμε σωστά και γρήγορα κάποιο θέμα, θα τα πάμε πολύ καλύτερα εάν αντικαταστήσουμε το βλοσυρό «ύφος της συγκέντρωσης» με ένα… χαμόγελο. Ανεξαρτήτως ηλικίας, αυτοί που μαθαίνουν γρήγορα, είναι αυτοί που μαθαίνουν με χαρά!
Τα οφέλη του να χαμογελάς -ή να γελάς- όταν μαθαίνεις, ξεκινούν από πολύ νεαρή ηλικία, όπως εξήγησε πρόσφατα στο blog της η επιστήμων της Συμπεριφορικής και συγγραφέας, Σούζαν Βάινσενκ. Στο σχετικό κείμενο φαντάζεται το ακόλουθο σενάριο, το οποίο μπορεί να είναι οικείο για αρκετούς γονείς:
«Ας υποθέσουμε ότι επιτρέπεις στην 18 μηνών κόρη σου να παίξει κάποια παιχνίδια μάθησης στο tablet σου. Έχεις κατεβάσει 1-2 εφαρμογές και προσπαθείς να αποφασίσεις ποια να της δώσεις: Αυτή που της δείχνει έννοιες με γράμματα και αριθμούς μαζί με μουσική, αλλά είναι αρκετά σοβαρή; Ή εκείνη με τα ζωάκια που ξεπετάγονται συνεχώς και τρέχουν γύρω-γύρω στην οθόνη, κάνοντάς τη να ξεκαρδίζεται στα γέλια;».
Πολλοί θα υπέθεταν ότι η πιο σοβαρή εφαρμογή είναι και πιο εκπαιδευτική και γι΄ αυτό θα την επέλεγαν. Ωστόσο η επιστήμη προτείνει, ότι η καλύτερη επιλογή είναι αυτή που θα φέρει το περισσότερο γέλιο. Η επιστήμων στηρίζει την άποψη αυτή, επικαλούμενη μία έρευνα που συνέκρινε τα μαθησιακά αποτελέσματα δύο ομάδων νηπίων. Η μία ομάδα μάθαινε γελώντας, ενώ η άλλη με απόλυτη σοβαροφάνεια: Τα παιδιά της ομάδας που έκαναν μία εργασία με τρόπο που τα έκανε να γελάνε, έμαθαν τις στοχευόμενες δράσεις πολύ ταχύτερα και επαρκέστερα, από τα αντίστοιχα που δεν γελούσαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μάθησης.
Αυτό όσο αφορά τα νήπια. Τι γίνεται όμως με τους ενήλικες; Είναι η «χαρούμενη μάθηση» πιο αποδοτική και για εμάς; Ναι, όπως επιβεβαιώνει μία σειρά ερευνών.
Η μία μελέτη έδειξε ότι οι online τάξεις για ενηλίκους είναι πιο αποτελεσματικές, εάν περιλαμβάνουν αστεία και άλλα χιουμοριστικά στοιχεία. Άλλη έρευνα έδειξε ότι οι αστείες διαλέξεις, είναι πιο αποτελεσματικές. Και μία τρίτη μελέτη έδειξε ότι το γέλιο ενισχύει τη μνήμη των ενηλίκων. Μάλιστα, θυμόμαστε πολύ καλύτερα τις αστείες, ακόμα και ψεύτικες, ειδήσεις, απ’ ότι τις πραγματικές που δίνονται με σοβαροφάνεια. Μία δημοσκοπική έρευνα έδειξε, ότι οι τηλεθεατές εκπομπών που παρουσιάζουν θέματα ειδήσεων με χιούμορ ή σάτιρα, συγκρατούν καλύτερα στη μνήμη τους τις ειδήσεις, απ’ ότι εκείνοι που μαθαίνουν τα ίδια νέα από εφημερίδες ή τα κλασικά τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων.
Η επιστήμη της χαρούμενης μάθησης
Γιατί είναι το γέλιο τόσο καλός τρόπος για να αφομοιώνουμε και να διατηρούμε πληροφορίες; Οι έρευνες της Νευροεπιστήμης έχουν αποκαλύψει, ότι το χιούμορ ενεργοποιεί συστηματικά το κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου, που εκκρίνει ντοπαμίνη. Μελέτες της γνωστικής επιστήμης έχουν δείξει ότι η ντοπαμίνη είναι σημαντική, τόσο για την προσανατολισμένη σε ένα στόχο κινητοποίηση, όσο και τη μακροπρόθεσμη μνήμη. Και έρευνες για τον τομέα εκπαίδευσης δείχνουν ότι το χιούμορ, χρησιμοποιούμενο σωστά, μπορεί να αποτελεί μία επιτυχημένη παρέμβαση για τη βελτίωση του μνημονικού των μαθητών από το νηπιαγωγείο έως και το πανεπιστήμιο.
Επομένως, την επόμενη φορά που θέλεις να μάθεις κάτι μελετώντας, μη σπεύσεις απλώς να πάρεις τους φωσφοριζέ μαρκαδόρους και τα χρωματιστά αυτοκόλλητα χαρτάκια. Προσπάθησε να βρεις έναν ευχάριστο τρόπο να αφομοιώσεις τις γνώσεις αυτές (για παράδειγμα, το να συνδέεις κάτι που διαβάζεις με μικρές τρελές ιστοριούλες που φτιάχνεις στο μυαλό σου, είναι αποτελεσματική τεχνική για να σε βοηθήσει να θυμάσαι κάποιες σημαντικές λέξεις).
Με τον τρόπο αυτό γινόμαστε όχι μόνο πιο χαρούμενοι «μαθητές», αλλά τελικά και πιο αποτελεσματικοί. Ας το δοκιμάσουμε!
Aννίτα Νιάκα
