Τι δείχνει η καθαρή θέση και ο δανεισμός των εισηγμένων

Η Καθαρή Θέση είναι το σύνολο των επενδύσεων που έχουν εισρεύσει στην επιχείρηση συν τα αποθεματοποιημένα κέρδη κατά τη διάρκεια λειτουργίας της, αυτά δηλαδή που μετά την αφαίρεση της φορολογίας δεν μοιράζονται ως μερίσματα στους επενδυτές. Αν θέλουμε να υπολογίσουμε την Καθαρή Θέση τότε αρκεί να αφαιρέσουμε από το Ενεργητικό της επιχείρησης το σύνολο των Υποχρεώσεων της. Θεωρητικά αυτό που προκύπτει είναι η λογιστική αξία των περιουσιακών στοιχείων όταν αποπληρωθούν όλες οι υποχρεώσεις προς τους πιστωτές της.

Συνήθως ο υπολογισμός της δεν είναι απλός γιατί η πραγματική αγοραία αξία των περιουσιακών στοιχείων, όπως π.χ. των ακινήτων, δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί. Επίσης ορισμένα περιουσιακά στοιχεία υπολογίζονται στα λογιστικά βιβλία με την τιμή αγοράς τους, κι όχι με την τωρινή αξία τους. Αυτή η παρατήρηση δημιουργεί ένα πρόσθετο λόγο επιφύλαξης: Μια αρνητική καθαρή θέση ενδέχεται να εκφράζει μια ακόμα πιο δυσμενή κατάσταση ενώ η λογιστική απεικόνιση του τραπεζικού δανεισμού είναι μέγεθος που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.

Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου η Καθαρή Θέση «αδικείται». Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν πολλά μετρητά που δεν μπορούν να απομειωθούν ή συμμετοχές και πάγια που δεν απεικονίζονται ορθά, έχουν μείνει δηλαδή σε ιστορικές τιμές κτήσης ενώ η αξία τους έχει βελτιωθεί από την κερδοφορία τους. Αυτές οι περιπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες στα Χρηματιστήρια αφού όσες εισηγμένες έχουν λογιστικό «λίπος» φροντίζουν να το δείχνουν προκειμένου να εξασφαλίζουν γραμμές χρηματοδότησης χρησιμοποιώντας τα ως καλύμματα σε δάνεια ή να μπορούν να διανέμουν ικανοποιητικά μερίσματα στους μετόχους τους μέσα από την διανομή μέρους των αποθεματικών τους.

Στο τέλος του 2015 οι εισηγμένες επιχειρήσεις εμφανίζουν αύξηση στην καθαρή τους θέση κατά 6,1% στα 71,5 δις ευρώ. Αν όμως συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι οι τραπεζικές αυξήσεις κεφαλαίου προσέθεσαν 13,7 δις ευρώ στο τέλος της χρονιάς τότε η χρονιά έκλεισε με απώλειες 14%. Εξαιρουμένων των τραπεζών και δεδομένου του ότι οι εμποροβιομηχανικές εταιρίες εμφανίζονται να έχουν καθαρή κερδοφορία περίπου 651 εκατ. ευρώ θα ανέμενε κανείς η Καθαρή θέση να είναι αυξημένη κατά αυτό το ποσό.

Αντιθέτως η καθαρή θέση των εισηγμένων παρουσιάζει μείωση 215 εκατ. ευρώ. Η εξήγηση έχει να κάνει με τις λογιστικές προσαρμογές που γίνονται κάτω από την γραμμή της κατανομής των καθαρών κερδών και αφορά το εισόδημα το οποίο απευθείας εκχωρείται στην καθαρή θέση. Σε μια «ελαφρώς διασταλτική» ερμηνεία, το 2015 τελικά δεν είδαμε ούτε στις εμποροβιομηχανικές εταιρίες να μεγαλώνει ο πλούτος των μετόχων αφού μετά από όλες τις προσαρμογές το σύνολο της Καθαρής Θέσης υστερεί σε σχέση με πέρυσι κατά 867 εκατ. ευρώ.

Οι εμποροβιομηχανικές εταιρίες διαπραγματεύονται στο 93% της αξίας των ιδίων κεφαλαίων τους ενώ μαζί με τις τράπεζες ο λόγος Ρ/BV πέφτει στο 56% λόγω των ισχυρών υποτιμήσεων που επικρατούν στον χρηματοοικονομικό κλάδο (20% – 30%).

Οι αρνητικές καθαρές θέσεις: Οι εταιρίες που έχουν αρνητικά ίδια κεφάλαια σε ενοποιημένη βάση είναι 31 (15% του συνόλου) και αυτό σημαίνει για τις περισσότερες από αυτές ότι θα χρειαστεί είτε να αναζητήσουν νέα κεφάλαια, είτε να αναδιαρθρώσουν μέρος των δανείων τους, είτε να πουληθούν.

Για όσες από αυτές υπάρχει ένα σχετικά καλό μέγεθος δραστηριότητας ή λειτουργικών κερδών θα υπάρχει επιχειρηματική συνέχεια. Οι δύσκολες περιπτώσεις από μια πρώτη ματιά είναι επτά, είτε λόγω ανυπαρξίας δραστηριότητας, είτε λόγω αρνητικών λειτουργικών κερδών, είτε λόγω υπέρογκου δανεισμού. Σε δεύτερο επίπεδο αν και η καθαρή θέση της μητρικής εταιρίας είναι αρνητική ή οριακή (κάτω από το 50% του ύψους του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου) τότε εντός έξι μηνών θεωρητικά οφείλει η εταιρία να συγκαλέσει γενική συνέλευση με θέμα την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου.

Μόλις επτά εταιρίες έχουν θετική καθαρή θέση υψηλότερη του μετοχικού τους κεφαλαίου ενώ για πολλές εταιρίες της σχετικής λίστας το εξάμηνο στο οποίο οφείλουν να πάρουν απόφαση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου έχει παρέλθει αρκετές φορές.

 Ποιες εισηγμένες έχουν αρνητικά ενοποιημένα ίδια κεφάλαια

 

Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

 

Ο τραπεζικός δανεισμός: Οτιδήποτε έχει να κάνει με το δανεισμό στην χώρα μας τείνει να δαιμονοποιηθεί επειδή έχει συνδεθεί με εταιρίες που στο τέλος δεν κατάφεραν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.  Δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Σε περιόδους οικονομικής άνθησης ή αύξησης της ζήτησης σε κάποιο κλάδο δραστηριότητας η μόχλευση πολλαπλασιάζει την αποδοτικότητα των κεφαλαίων και βοηθάει την εταιρία να καταλαμβάνει γρηγορότερα μεγαλύτερα μερίδια στην Αγορά. Βέβαια σε μια οικονομία σαν την Ελληνική που ουσιαστικά οι τράπεζες δεν έχουν δυνάμεις να χρηματοδοτήσουν την οικονομία οι κινήσεις γίνονται εκ των έσω. Ο καθαρός δανεισμός το 2015 εμφανίζεται μειωμένος κατά 3,3% (21,67 δις ευρώ) κυρίως λόγω της μείωσης των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων (-11%).

Η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια διαμορφώθηκε στο τέλος της χρονιάς στο 0,67 ενώ η σχέση καθαρού χρέους προς λειτουργικά κέρδη στις 2,9 φορές.  Μειωμένα είναι και τα ταμειακά διαθέσιμα (-3,9%) μάλλον αναμενόμενα αφού πλέον η διακράτηση υψηλού μέρους σε μετρητά δεν προσφέρει κάτι σημαντικό σε πιστωτικούς τόκους.

Έτσι πολλές εταιρίες είτε προχώρησαν σε συμψηφισμό δανειακών υποχρεώσεων με μετρητά ή έκαναν κάποιες συντηρητικές επενδυτικές προσπάθειες. Από το σύνολο των εταιριών στο ΧΑ 33 έχουν «καθαρό» ταμείο», ο συμψηφισμός δηλαδή ταμείου και δανειακών υποχρεώσεων είναι υπέρ των μετρητών ενώ 73 μείωσαν αισθητά την καθαρή δανειακή τους έκθεση.  Ωστόσο σε αυτή την κατηγορία εισηγμένων χρήζει προσοχής ο τρόπος με τον οποίο πέτυχαν αυτή την μείωση καθώς υπάρχουν έκτακτες εγγραφές που οφείλονται σε πωλήσεις ακινήτων ή χρεογράφων ή σε άλλου συγκυριακούς παράγοντες και λιγότερο στην παραγωγή ελευθέρων ταμειακών ροών.

Ποιες εταιρίες μείωσαν δραστικά τον δανεισμό τους το 2015

Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

 Συμπερασματικά η εικόνα των ισολογισμών των εισηγμένων εταιριών δεν άλλαξε δραματικά το 2015. Οι δανειακές υποχρεώσεις στο σύνολο τους παρέμειναν σχετικά αμετάβλητές γεγονός που οφείλεται στην ισόποση αυξομείωση των ελεύθερων ταμειακών ροών μεταξύ των εταιριών.

Για παράδειγμα οι αυξημένες ελεύθερες ταμειακές ροές του κλάδου διύλισης βρήκαν απέναντι τους τις αυξημένες δανειακές ανάγκες του κλάδου πληροφορικής.

Θα ήταν ωστόσο και αφελές σε μια χρονιά που χαρακτηρίστηκε από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων να αναμένονται δραματικές μεταβολές στο μίγμα χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων.