Μετέωρο έχει μείνει το έκτακτο βοήθημα - μέρισμα ανάπτυξης που σχεδίαζε να χορηγήσει η κυβέρνηση μέσα στις γιορτές, αξιοποιώντας τα αυξημένη φορολογικά έσοδα και τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης του 2021, που όλα δείχνουν ότι μπορεί να ξεπεράσει και το 8%. Οι Θεσμοί έχουν επιβάλει... σιωπητήριο στα κυβερνητικά στελέχη, ζητώντας να αποφύγουν προς το παρόν δεσμευτικές εξαγγελίες, ενώ σωρεύονται γκρίζα σύννεφα στον ορίζοντα της δημοσιονομικής διαχείρισης.
Το σχέδιο για το μέρισμα ανάπτυξης προβλέπει ότι, εκτός από τους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, για τους οποίους έχει «κλειδώσει» ο διπλασιασμός αυτού του επιδόματος, θα λάβουν ένα έκτακτο βοήθημα και οι χαμηλοσυνταξιούχοι που λαμβάνουν συντάξεις κάτω των 1.000 ευρώ και δεν είχαν δικαίωμα να λάβουν αναδρομικά. Στην περίμετρο αυτού του έκτακτου επιδόματος εξεταζόταν να περιληφθούν και οι μακροχρόνια άνεργοι, όπως και οι υγειονομικοί, ως επιβράβευση για τη συμβολή τους στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού.
Μάλιστα, η πρόσφατη ανακοίνωση της αύξησης των εσόδων περίπου κατά 900 εκατ. ευρώ υψηλότερα από τον στόχο για την περίοδο του 9μήνου, είχε τροφοδοτήσει προσδοκίες ότι θα αυξηθεί το δημοσιονομικό περιθώριο για να χορηγηθεί το μέρισμα ανάτπυξης στο τέλος του χρόνου. Εξάλλου, η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη και η έξαρση του πληθωρισμού, που έφθασε στο 3% τον Οκτώβριο στην Ελλάδα, έχουν αυξήσει την πίεση στην κυβέρνηση να λάβει μέτρα ανακούφισης των οικονομικά ασθενέστερων από την αύξηση του κόστους διαβίωσης.
Όμως, το υπουργείο Οικονομικών αντιμετωπίζει, από την άλλη πλευρά, έντονη πίεση από τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην πρόσφατη συνάντηση που έγινε με τους επικεφαλής των Θεσμών αυτοί ζήτησαν επιτακτικά να αποφύγει η κυβέρνηση, τουλάχιστον μέχρι να φθάσουμε στην ψήφιση του τελικού κειμένου του προϋπολογισμού, οποιεσδήποτε εξαγγελίες μέτρων όχι μόνο με μόνιμο χαρακτήρα, όπως ζητούσαν ως τώρα, αλλά και προσωρινών, τα οποία θα επιβαρύνουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2021.
Οι Θεσμοί διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις για την πορεία των δημοσιονομικών, καθώς η κυβέρνηση, παρά την υιοθέτηση βελτιωμένων προβλέψεων για το ΑΕΠ το 2021 και το 2022 έχει παρουσιάσει επιδείνωση προβλέψεων για το πρωτογενές έλλειμμα, σε σχέση με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα. Έτσι, ενώ για το 2021 προέβλεπε έλλειμμα 7,2% του ΑΕΠ, πλέον έχει αυξηθεί στο 7,7%. Για το 2022, αντίστοιχα, η πρόβλεψη άλλαξε από 0,3% σε 0,9% του ΑΕΠ, γεγονός που δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για το αν θα επιτύχει ένα σημαντικό πλεόνασμα η Ελλάδα το 2023, δηλαδή στο πρώτο έτος όπου κανονικά λήγει το προσωρινό «πάγωμα» των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας.
Επιπλέον, αρχίζει και δυσκολεύει επικίνδυνα η διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους, κάτι που αναμένεται να φανεί και στην επόμενη, πλήρη σχετική έκθεση που θα δημοσιεύσουν οι Θεσμοί στο πλαίσιο της 12ης αξιολόγησης. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους στηρίζεται στα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού που έχει διαμορφώσει με την πολιτική της η ΕΚΤ (αρνητικά επιτόκια και αγορές τίτλων, που έχουν φθάσει τα 33 δισ. ευρώ για τα ελληνικά ομόλογα). Όμως, η έξαρση του πληθωρισμού και η προεξόφληση από την αγορά χρήματος μιας πρόωρης αύξησης επιτοκίων από την ΕΚΤ το 2022 θέτουν υπό αμφισβήτηση τη δυνατότητα της Ελλάδας να συνεχίζει να δανείζεται με ιστορικά χαμηλά επιτόκια το 2022 και τα επόμενα χρόνια.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι Θεσμοί κρίνουν ότι πρέπει να αποφευχθούν μέτρα που προσθέτουν δημοσιονομικά βάρη. Το μήνυμα έλαβε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θ. Σκυλακάκης, που τόνισε πριν από λίγες ημέρες: «αυτή τη στιγμή είμαστε σε σοβαρό έλλειμμα, συνεπώς δεν μπορώ να εισηγηθώ κάποιο επίδομα τις γιορτές σε χαμηλοσυνταξιούχους και χαμηλόμισθους. Ο ρόλος μου είναι αυτός της εγκράτειας. Προτιμούμε να βοηθούμε τα ευάλωτα νοικοκυριά παρά να πάρουμε έκτακτα μέτρα. Έχουμε δώσει ήδη σημαντικές ενισχύσεις».
Παρ' όλα αυτά, κυβερνητικά στελέχη επιμένουν ότι δεν έχει χαθεί οριστικά η δυνατότητα για τη διανομή του αναπτυξιακού μερίσματος. Όπως λένε, μεγάλη σημασία έχουν οι επόμενες αναθεωρήσεις που θα γίνουν στα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά μεγέθη πριν αρχίσει η ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό. Βέβαιο είναι ότι θα αναθεωρηθεί σημαντικά η εκτίμηση για το ΑΕΠ του 2021 και, εφόσον συνεχισθεί η καλή πορεία των φορολογικών εσόδων, θα μπορούσε να αναθεωρηθεί προς το καλύτερο η εκτίμηση για το πρωτογενές έλλειμμα αυτής της χρονιάς, ώστε να «χωρέσει» η διανομή του μερίσματος χωρίς ενστάσεις από τους Θεσμούς.
