Σε ελεύθερη πτώση βρέθηκε η τουρκική λίρα αμέσως μόλις άνοιξαν οι αγορές, τα ξημερώματα Δευτέρας, ώρα Ελλάδος, δοκιμάζοντας τα έσχατα όρια αντοχής του τουρκικού τραπεζικού συστήματος και υποχρεώνοντας την τραπεζική εποπτική αρχή της Τουρκίας να επιβάλλει περιορισμούς στα swaps συναλλάγματος.
Στην έναρξη συναλλαγών στις αγορές Αυστραλίας και Ασίας, το δολάριο ενισχύθηκε έως και κατά 6% έναντι της λίρας, με την ισοτιμία να διαμορφώνεται στις 7,24 λίρες/δολάριο, τη στιγμή που η Goldman Sachs έχει υπολογίσει ότι οι τράπεζες της Τουρκίας μπαίνουν σε επικίνδυνη ζώνη, αν η ισοτιμία ξεπεράσει τις 7,1 λίρες.
Το Σαββατοκύριακο είχε περάσει χωρίς οι τουρκικές αρχές να δώσουν την παραμικρή ένδειξη ότι προτίθενται να εφαρμόσουν κάποιο σχέδιο σταθεροποίησης του νομίσματος, με μέτρα πειστικά για την αγορά.
Αντίθετα, ο πρόεδρος Ερντογάν επιτέθηκε σχεδόν απροκάλυπτα στις ΗΠΑ, μιλώντας για σχέδιο αποσταθεροποίησης της Τουρκίας, επέμεινε εκ νέου στην άρνηση να απελευθερώσει τον Ευαγγελιστή ιερέα Μπράνσον, απείλησε ότι θα αναζητήσει άλλους συμμάχους, στράφηκε εναντίον των Τούρκων βιομηχάνων, τους οποίους κατηγόρησε ότι δεν στηρίζουν το εθνικό νόμισμα, αλλά και εναντίον όσων επιχειρηματιών στοκάρουν εμπορεύματα και δεν τα διαθέτουν στην αγορά, λόγω των φόβων για τον πληθωρισμό.
Το “Bloomberg” έκανε λόγο για παράλυση της τουρκικής ηγεσίας μπροστά στην κρίση της λίρας και, πράγματι, οι επενδυτές από τις πρώτες ώρες συναλλαγών έδειξαν έντονη νευρικότητα, θεωρώντας ότι η Άγκυρα δεν είναι διατεθειμένη να προσφέρει «αλεξίπτωτο» στη λίρα, με επώδυνα μέτρα, όπως μια σημαντική αύξηση των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων.
Κινητοποίηση και υποσχέσεις
Μετά την αρχική κατάρρευση του νομίσματος, οι τουρκικές αρχές κινητοποιήθηκαν, ενεργοποιώντας ένα μέτρο που θα μπορούσε να αποτελεί προοίμιο της επιβολής περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Με απόφαση της εποπτικής αρχής των τραπεζών, τέθηκε πλαφόν στις θέσεις swaps συναλλάγματος, που μπορούν να διατηρούν ανοικτές οι τουρκικές τράπεζες ίσο με το 50% των εποπτικών τους κεφαλαίων.
Ουσιαστικά, η κίνηση αυτή περιορίζει τις κινήσεις ανταλλαγής νομισμάτων μέσω του τραπεζικού συστήματος της χώρας και δίνει τέλος στη δυνατότητα πώλησης λιρών για ξένο συνάλλαγμα από φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις της Τουρκίας, αφού ήδη οι τουρκικές τράπεζες βρίσκονται κοντά ή πάνω από το όριο του 50%.
Παράλληλα, ο υπουργός Οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, προανήγγειλε μέσω συνέντευξης στην ηλεκτρονική έκδοση της "Hurriet" ότι σήμερα, Δευτέρα, θα παρουσιασθεί σχέδιο της κυβέρνησης για την ενίσχυση του νομίσματος, χωρίς να αναφέρει περισσότερα στοιχεία. Δεσμεύθηκε, πάντως, ότι δεν θα υπάρξει υποχρεωτική μετατροπή σε λίρες των καταθέσεων σε συνάλλαγμα.
Θηριώδης αύξηση επιτοκίων
Όμως, το περιοριστικό μέτρο κρίνεται ανεπαρκές από τους αναλυτές για να σταματήσει την κάθοδο της λίρας. Άλλωστε, παρότι η ισοτιμία έπεσε για λίγο κάτω από τις 7 λίρες, γρήγορα επανήλθε κοντά στο κρίσιμο όριο των 7 λιρών.
Εξάλλου, ακόμη και η επιβολή αυστηρών περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων χαρακτηρίζεται από αναλυτές σαν «τσιρότο», εάν δεν συνοδευθεί από την εφαρμογή προγράμματος διάσωσης με υποστήριξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κάτι που απέκλεισε μέσα στο Σαββατοκύριακο ο Ερντογάν, λέγοντας ότι δεν θα δεχθεί ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ, το οποίο θα περιόριζε την ελευθερία άσκησης της οικονομικής πολιτικής.
Το μόνο αποτελεσματικό μέτρο που μένει για να σταματήσει η πτώση της λίρας είναι μια γενναία αύξηση των επιτοκίων, την οποία, όμως, επίσης απέκλεισε ο Ερντογάν, δηλώνοντας το Σαββατοκύριακο ότι η αύξηση επιτοκίων κάνει τους φτωχούς, φτωχότερους και τους πλούσιους, πλουσιότερους (είναι γνωστό ότι ο Τούρκος ηγέτης πιστεύει σε ανορθόδοξες ισλαμικές δοξασίες, σύμφωνα με τις οποίες ο πληθωρισμός αντιμετωπίζεται με… μείωση επιτοκίων).
Η καθυστέρηση αύξησης των επιτοκίων σε επίπεδα που θα καθιστούσαν και πάλι τη λίρα ελκυστική σε διεθνείς επενδυτές και κερδοσκόπους έχει φέρει την κατάσταση σε τέτοιο σημείο, που ο Ερντογάν, αν ήθελε να χρησιμοποιήσει τα επιτόκια για να προστατέψει τη λίρα, θα έπρεπε να ανεχθεί μια τεράστια αύξηση επιτοκίων, που θα φρενάριζε απότομα το ρυθμό ανάπτυξης, αν δεν έφερνε τη χώρα σε ύφεση.
Όπως δήλωσε στην τηλεόραση του “Bloomberg” ο διευθύνων σύμβουλος της Kapstream Capital, Ρέιμοντ Λι, «το επιτόκιο της λίρας θα πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον 5-10%, δηλαδή από 17,75% σε 20%, 25% ή ίσως και στο 30%».
Απειλή νέων κυρώσεων
Πέρα από την οικονομική και νομισματική πλευρά της κρίσης, ο Ερντογάν καλείται να αντιμετωπίσει και την πολιτική πλευρά. Ο ίδιος δήλωσε ότι είχε δοθεί στην Τουρκία από την Ουάσιγκτον προθεσμία ως την περασμένη Τετάρτη, για την απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον. Ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε, όμως, ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει σε αυτό το θέμα, λέγοντας ότι οι Αμερικανοί ρισκάρουν τη σχέση με μια χώρα 80 εκατομμυρίων για έναν ιερέα.
Η θέση που έχει υιοθετήσει ο Ερντογάν, φέρνει την Τουρκία αντιμέτωπη με τον κίνδυνο επιβολής νέων αμερικανικών κυρώσεων, που θα προκαλούσαν ραγδαία επιτάχυνση της εξόδου κεφαλαίων και πτώση της λίρας. Οι αγορές γνωρίζουν ότι παραμένει σε εκκρεμότητα και η υπόθεση της παραβίασης των κυρώσεων στο Ιράν από την Halkbank και άλλες τουρκικές τράπεζες.
Ενδεχόμενη επιβολή κυρώσεων σε αυτές τις τράπεζες, έξι συνολικά, θα αποτελούσε χαριστική βολή στην τουρκική λίρα. Και ο Ντόναλντ Τραμπ έδειξε, την Παρασκευή, με την επιβολή πρόσθετων δασμών σε τουρκικές εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, ότι δεν διστάζει να χτυπάει τον αντίπαλο ακόμη και όταν βρίσκεται πεσμένος στο πάτωμα…
