Ραμμένο στα μέτρα των funds που διαχειρίζονται μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι το νέο θεσμικό πλαίσιο για το σχέδιο «Ηρακλής» και τις τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις, καθώς η κυβέρνηση ανοίγει νομοθετικό «παράθυρο» για να μπορούν τα funds να λαμβάνουν τις αμοιβές τους, ακόμη και όταν αποτυγχάνουν πλήρως στην ανάκτηση των δανείων, με αποτέλεσμα να καταπίπτουν οι κρατικές εγγυήσεις και να μεταφέρονται οι ζημιές στους φορολογούμενους.
Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες βράδυ στη Βουλή, προκειμένου να αρχίσει ο δεύτερος γύρος του σχεδίου «Ηρακλής», μέσω του οποίου οι τράπεζες θα λάβουν άλλα 12 δισ. ευρώ (τόσα δόθηκαν και στον πρώτο γύρο) κρατικών εγγυήσεων για τα δάνεια υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας που θα τιτλοποιήσουν και θα τα κρατήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους, χρειάσθηκε αρκετές «ζυμώσεις» με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν, τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων, ώστε να αντιμετωπισθεί το σημαντικότερο πρόβλημα, που απειλούσε να εκτροχιάσει την εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής».
Πριν ακόμη ξεσπάσει η πανδημία, που δυσκόλεψε περαιτέρω την κατάσταση σε ό,τι αφορά τις ανακτήσεις δανείων, αναλυτές εξέφραζαν προβληματισμό για την εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής» στην Ελλάδα (αντίστοιχο σχέδιο εφαρμόσθηκε πρώτα στην Ιταλία), καθώς στη χώρα μας είναι γνωστό ότι υπάρχουν αρκετές ιδιαιτερότητες που δυσκολεύουν την ανάκτηση δανείων.
Έτσι, υπήρχε εξαρχής ο κίνδυνος να τιτλοποιηθούν «κόκκινα» δάνεια, να καλύψει το Δημόσιο με την εγγύησή του τα πιο «ποιοτικά» εξ αυτών, αλλά να μείνουν πολύ χαμηλά τα έσοδα από τις ανακτήσεις και στο τέλος να μεταφερθούν οι ζημιές στους φορολογούμενους. Αυτός ήταν και ο κυριότερος λόγος που επέμεναν εμφατικά οι ευρωπαϊκοί θεσμοί για την υιοθέτηση ενός αποτελεσματικότερου πτωχευτικού νόμου, αλλά και για βελτίωση του δικαστικού συστήματος, ώστε να διευκολυνθούν οι ανακτήσεις.
Η πανδημία και το πολύμηνο «πάγωμα» στους πλειστηριασμούς και στις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης έχουν ήδη εκτροχιάσει το αρχικό σχέδιο για τις ανακτήσεις «κόκκινων» δανείων από τις τιτλοποιήσεις του σχεδίου «Ηρακλής», ενώ υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες και για τις επιδόσεις των εταιρειών διαχείρισης δανείων στην ανάκτηση με «ήπια» μέτρα, όπως οι αναδιαρθρώσεις και ρυθμίσεις δανείων, ένα τομέα όπου, έως τώρα, είχαν αποτύχει και οι τράπεζες, όπως κατ' επανάληψη έχει επισημάνει η Τράπεζα της Ελλάδος.
Για να ξεπερασθεί αυτό το πρόβλημα, η κυβέρνηση άρχισε, πριν ακόμη κατατεθεί το νέο νομοσχέδιο, να «χαλαρώνει» το πλαίσιο για την ανάκτηση δανείων, που αρχικά ήταν πολύ αυστηρό για τα funds και προέβλεπε ότι σε ένα χρόνο από την ενεργοποίηση των εγγυήσεων θα έπρεπε να ελεγχθεί αν επιτυγχάνουν τα προκαθορισμένα αποτελέσματα στις ανακτήσεις, με ανοικτό ενδεχόμενο παρακράτησης ενός μέρους της αμοιβής τους, εάν δεν επιτύγχαν τους στόχους. Αυτό το διάστημα ήδη έχει παραταθεί στους 24 μήνες και πλέον, με το νέο νομοσχέδιο, παρατείνεται για άλλους έξι μήνες, δηλαδή συνολικά στα δυόμισι χρόνια. Σημειώνεται ότι οι εταιρείες διαχείρισης ζητούσαν ακόμη περισσότερο χρόνο, δηλαδή να φθάσει η προθεσμία στους 36 μήνες, αλλά σε αυτό είχε αντίρρηση η Κομισιόν.
Με το νέο νομοσχέδιο, όμως, η κυβέρνηση εξαντλεί τη... γενναιοδωρία της έναντι των διαχειριστών δανείων -και, έμμεσα, προς τις τράπεζες- σε ό,τι αφορά την απάντηση ενός κρίσιμου ερωτήματος που είχε τεθεί εξαρχής: ποιες συνέπειες θα έχει ο διαχειριστής των δανείων, εάν αποτύχει σε τέτοιο βαθμό στις ανακτήσεις, ώστε να αποτύχει ουσιαστικά μια τιτλοποίηση, να καταπέσουν οι κρατικές εγγυήσεις και να πληρώσει τον λογαριασμό ο φορολογούμενος; Σε αυτή την περίπτωση, η αρχική νομοθεσία για τον «Ηρακλή» έδινε μια μάλλον αυτονόητη απάντηση: ένας διαχειριστής δανείων που έχει αποτύχει και έχει φορτώσει με ζημιές το κράτος, προφανώς δεν μπορεί να παίρνει και αμοιβή για το φιάσκο.
Με το νέο νομοσχέδιο, όμως, ακόμη και σε αυτή την αυτονόητη ρύθμιση ανοίγει ένα «παράθυρο», που μπορεί να επιτρέψει στους διαχειριστές δανείων να πληρώνονται ακόμη και όταν αποτυγχάνουν, φορτώνοντας το κράτος με ζημιές! Ειδικότερα, ορίζεται ότι θα αποβάλλονται από την τιτλοποίηση και θα χάνουν την αμοιβή μόνο όταν η αποτυχία οφείλεται σε δικό τους σφάλμα. Αυτό βεβαίως αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας και ένας διαχειριστής θα μπορεί να δικαιολογεί την αποτυχία του επικαλούμενος πάσης φύσεως «εξωτερικούς» παράγοντες, όπως είναι η προσωρινή αναστολή πλειστηριασμών λόγω της πανδημίας, και να συνεχίζει να πληρώνεται για μια αποτυχημένη τιτλοποίηση, που τελικά θα επιβαρύνει το κράτος.
Η σχετική, προτεινόμενη ρύθμιση αναφέρει:
- «Ο διαχειριστής μπορεί να αντικαθίσταται σε περίπτωση κατάπτωσης της εγγύησης του ελληνικού Δημοσίου, υπό την προϋπόθεση ότι για δύο διαδοχικές περιόδους εκτοκισμού οι συνολικές πραγματοποιηθείσες καθαρές εισπράξεις από την ημερομηνία έναρξης υπολογισμού αυτών, όπως ορίζεται στο επιχειρηματικό σχέδιο το οποίο ελήφθη υπόψη από τον ΕΟΠΑ (σ.σ.: δηλαδή τον οίκο αξιολόγησης) για την πιστοληπτική αξιολόγηση των ομολογιών υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας, υπολείπονται, κατά ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%), του συνολικού προϋπολογισθέντος ποσού καθαρών εισπράξεων των αντίστοιχων περιόδων, με βάση το προαναφερόμενο επιχειρηματικό σχέδιο. Ο διαχειριστής μπορεί να αντικαθίσταται κατά τους όρους του προηγούμενου εδαφίου, εφόσον η κατάπτωση της εγγύησης ή η υστέρηση των καθαρών εισπράξεων οφείλεται σε δικό του πταίσμα».
Έτσι, το νέο θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει στις εταιρείες διαχείρισης δανείων, που έχουν δημιουργηθεί από την πώληση των αντίστοιχων τμημάτων των ελληνικών τραπεζών σε ξένα funds, να έχουν μια εξαιρετικά «χαλαρή» μεταχείριση από το κράτος, έχοντας εξασφαλίσει πολύ μακρινές προθεσμίες ανάκτησης, αλλά και είσπραξη των αμοιβών τους... βρέξει - χιονίσει, ακόμη και στην περίπτωση όπου ο «μουτζούρης» των τιτλοποιήσεων καταλήξει στον φορολογούμενο.
