Στο κατώφλι μίας γενικευμένης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης

 Αν προσπαθήσει κανείς να συνδέσει τα κομμάτια του παζλ της παγκόσμιας οικονομίας, σίγουρα θα αισθανθεί ότι είναι πολύ πιθανό να βρισκόμαστε στο κατώφλι μίας γενικευμένης οικονομικής κρίσης. Απί τη μία άκρη του πλανήτη μέχρι την άλλη, τα σύννεφα μαζεύονται απειλητικά.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να το αντιληφθεί και να αναρωτηθεί, ποια μπορεί να είναι η κατάληξη μίας οικονομικής πολιτικής που δομήθηκε στην ανισότητα.  Σίγουρα οι απορίες παραχωρούν τη θέση τους στην απόγνωση, κάθε φορά που οι απλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι οι υπεύθυνοι, όχι μόνο γυρίζουν επιδεικτικά την πλάτη στα διαφαινόμενα αδιέξοδα που προκάλεσαν οι αποφάσεις τους αλλά επιμένουν, πιέζοντας και ενίοτε εκβιάζοντας τους αδύναμους με πολιτικές, οι οποίες στην πράξη έχουν αποδειχθεί καταστροφικές.

Υπό το πρίσμα αυτό οι απαιτήσεις των δανειστών ξεπερνούν τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής σχέσης πιστωτή και οφειλέτη. Αντιλαμβανόμενος κανείς ότι η επιμονή αυτή θα οδηγήσει στην φτωχοποίηση και άλλους Έλληνες, τότε εύλογα αναρωτιέται: τελικά πού θέλουν να οδηγήσουν το καράβι. Γιατί πλέον δεν είναι μόνο οι Έλληνες και οι νοτιοευρωπαίοι στη δίνη της κρίσης. Σε ολόκληρο τον πλανήτη, δισεκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να γίνουν θύματα της διαφαινόμενης οικονομικής συρρίκνωσης. Φαίνεται ότι πλέον οι αρχιερείς του νεοφιλελευθερισμού αισθάνονται τόσο ισχυροί, ώστε να μη τους φοβίζει η απελπισία της ...φτώχειας.

Σήμερα σε όλο τον πλανήτη ο κίνδυνος της φτώχειας είναι διάχυτος. Στην Νότια Αμερική, μία περίοδος ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης έχει φτάσει στο τέλος της και δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν ότι κάποιες από τις οικονομίες της κινδυνεύουν με κατάρρευση.

Στην Ασία, οι περισσότερες οικονομίες επιβραδύνονται, καθώς το κινέζικο πρόβλημα αποδεικνύεται πολύ μεγαλύτερο από ότι αρχικά είχε εκτιμηθεί. Πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αισθάνονται πλέον τις επιπτώσεις από τη βουτιά των τιμών του πετρελαίου. Ακόμα και οι πλούσιες χώρες του Κόλπου ανακαλύπτουν -πάλι- τα δημοσιονομικά ελλείμματα, ενώ η οικονομία της Ρωσίας, η οποία έχει να αντιμετωπίσει και τις κυρώσεις, κινείται στη δίνη της ύφεσης και του πληθωρισμού. Αυτό το οικονομικό περιβάλλον είναι το καλύτερο λίπασμα για κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις και για γεωπολιτικές ανατροπές.

Αλλά και στην Ευρώπη, παρά τη φαινομενική ηρεμία τα πράγματα μυρίζουν μπαρούτι. Η αναιμική ανάπτυξη αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευάλωτη και αυτό γίνεται φανερό από τη στάση της ΕΚΤ. Στον ευρωπαϊκό Νότο, τα προβλήματα που προκαλούν οι περίφημες πολιτικές λιτότητας, έχουν διευρύνει τις ανισότητες και έχουν οδηγήσει σε ανθρωπιστική κρίση. Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να αποδειχθεί ωρολογιακή βόμβα, που να ενεργοποιήσει ευρύτερες πολιτικές ανακατατάξεις. Ακόμα και στην Γερμανία, πριν λίγες εβδομάδες αναθεωρήθηκαν από πολλούς αναλυτές -οριακά- προς τα κάτω, οι προβλέψεις για την ανάκαμψη.

Το Βερολίνο σίγουρα δεν αισθάνεται την πίεση άλλων ευρωπαίων, καθώς βασίζει πλέον  την ευρωστία της οικονομίας του σε παράγοντες, που σύμφωνα με τον υπουργό των Οικονομικών του αποτελούν πηγή δεινών για όλους τους υπόλοιπους ευρωπαίους. Η καταναλωτική ζήτηση που τροφοδοτείται από τα υψηλά επίπεδα απασχόλησης, φαίνεται ότι έχει αντιμετωπίσει ικανοποιητικά μέχρι σήμερα την επιβράδυνση των  εξαγωγών, αλλά το μείζον ερώτημα είναι μέχρι πότε. Έχοντας ανοικτό το μέτωπο του προσφυγικού, το οποίο το δίχως άλλο αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες ενώ ταυτόχρονα αποσταθεροποιεί το μέχρι πρότινος ανέφελο πολιτικό περιβάλλον, σίγουρα η γερμανική κυβέρνηση δεν μπορεί να αισθάνεται τόσο άνετα όσο πριν από ένας χρόνο.

Μάλιστα δεν είναι λίγοι οι ευρωπαίοι που φοβούνται ότι η  Γερμανία, ενόψη των επόμενων ομοσπονδιακών εκλογών, δεν θα διστάσει να ακολουθήσει την παλιά και δοκιμασμένη συνταγή: να χρηματοδοτήσει την ευημερία της από τους νότιους εταίρους της. Και η προοπτική αυτή προκαλεί δέος στους φιλοευρωπαϊστές, γιατί πλέον η Ευρώπη του σήμερα δεν έχει καμία σχέση με το 2012. Το προσφυγικό και το μεταναστευτικό, έχουν ήδη προκαλέσει διχασμούς και διαφοροποιήσεις και αν στο ήδη διχαστικό κλίμα προστεθούν και οι αντιδράσεις των νοτίων, τότε οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ανεξέλεγκτες. Και φυσικά κανείς δεν μπορεί να αγνοεί το βρετανικό δημοψήφισμα. Μέχρι να πάνε οι Βρετανοί στις κάλπες, η ανασφάλεια που προκαλεί είναι δεδομένη αλλά αν τελικά επιλέξουν την έξοδο από την ΕΕ, τότε οι επιπτώσεις -βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον-θα είναι κατακλυσμιαίες και σίγουρα δεν θα είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να προσδοκά μία ήδη ασταθής ευρωπαϊκή οικονομία.

Κοντολογίς, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και σήμερα κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει με σιγουριά το μέλλον. Το χειρότερο από όλα είναι, ότι τα προβλήματα δεν εστιάζονται σε περιφερειακές οικονομίες αλλά έχουν πλήξει εκείνες που μέχρι πριν λίγο καιρό στήριζαν την οικονομική ανάπτυξη. Για παράδειγμα, η οικονομία της Βραζιλίας. Το περασμένο έτος το βραζιλιάνικο ΑΕΠ σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση του εδώ και 25 χρόνια, καταγράφοντας μείωση σε ετήσια βάση κατά 3,8%.Οι προοπτικές για φέτος είναι ακόμα χειρότερες, καθώς οικονομολόγοι προβλέπουν νέα ύφεση της τάξης του 3,45%. Μόνο το 2015 χάθηκαν μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας. Η ανεργία κινήθηκε σε ποσοστά ρεκόρ, κοντά στο 10%. Σε επίπεδα άνω του 11% κυμάνθηκε και πληθωρισμός. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, μία από τις βασικές αιτίες για την οικονομική στασιμότητα της περιοχής, είναι η …Κίνα που έχει πλέον αναβαθμιστεί σε κύριο επενδυτή και εμπορικό εταίρο για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Πλέον, η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα, προκαλεί αισθητή μείωση της ζήτησης για εισαγωγές από την Λατινική Αμερική και αυτό με τη σειρά του προκαλεί κατάρρευση των τιμών για τρόφιμα και πρώτες ύλες.

Και σε αυτό το τεράστιο ντόμινο, κανείς δεν μένει ανεπηρέαστος. Πρόσφατα, η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB) δήλωσε ότι αναμένει η ανάπτυξη στην Ασία να επιβραδυνθεί κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Πρόσθεσε μάλιστα και μία ακόμα παράμετρο στο πρόβλημα : την νομισματική πολιτική των ΗΠΑ. Όπως ανέφερε, η αλλαγή που επιχειρεί η FED μπορεί να αυξήσει την οικονομική αστάθεια στην περιοχή και ο αποπληθωρισμός των τιμών παραγωγού, μπορεί να υπονομεύσει την ανάπτυξη σε ορισμένες οικονομίες. Οι προειδοποιήσεις αυτές έχουν τεράστια σημασί, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι ασιατικές οικονομίες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 60 τοις εκατό της συνολικής παγκόσμιας ανάπτυξης. Σύμφωνα μάλιστα με τις προβλέψεις των οικονομολόγων της ADB, τόσο στην Κίνα όσο και στην Ινδία και την Ινδονησία, οι ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ θα επιβραδυνθούν την επόμενη διετία.

Καζάνι που βράζει είναι και οι οικονομίες του Κόλπου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, μόνον οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου είδαν το 2015 τα έσοδά τους να μειώνονται -λόγω της τιμής του πετρελαίου- κατά 340 δις δολάρια. Και οι ειδικοί  διατυπώνουν την εκτίμηση, ότι θα υπάρξει  επιδείνωση της τεταμένης κατάστασης στο δεύτερο εξάμηνο του 2016. Μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου, πολλές από αυτές τις χώρες θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε δραστικές περικοπές των δημοσίων δαπανών τους. Φυσικά, ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Ρωσία. Αν αναλογιστεί μάλιστα κανείς το ρόλο που έχουν οι χώρες αυτές στις περιοχές έντασης του πλανήτη, τότε εύκολα κατανοεί πόσο εύκολα μπορεί  η φωτιά που έχει ανάψει να μεταφερθεί σε γεωπολιτικό επίπεδο και σε χρόνο ρεκόρ να αρχίσει να καίει και περιοχές του πλανήτη που θεωρούνται νησίδες ασφαλείας, τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτική.

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, όλα αυτά είναι αποτέλεσμα μίας πολιτικής που ξεκίνησε από την Θάτσερ και τον Ρήγκαν και η οποία σιγά - σιγά μετατράπηκε σε κυρίαρχη ιδεολογία όλου του πλανήτη. Η πολιτική αυτή, που θέλει το κέρδος και την ανισότητα να είναι οι κινητήριες δυνάμεις διακυβέρνησης του πλανήτη, αποδεικνύεται στην πράξη όχι μόνο μεσοπρόθεσμα αναποτελεσματική, αλλά και επικίνδυνη. Είναι σίγουρο ότι οι περίφημες "μεταρρυθμίσεις" που έχουν γίνει πλέον ψωμοτύρι για όλους τους ισχυρούς του πλανήτη, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην αποσταθεροποίηση. Ακόμα και αν σήμερα ξεπεραστεί η κρίση που πλέον διαγράφεται καθαρά στον ορίζοντα, το σίγουρο είναι ότι σε λίγο οι δυνατότητες διαχείρισης θα είναι ανύπαρκτες. Άλλωστε η πρόσφατη κρίση του 2008, η οποία με νομισματικούς -κυρίως-χειρισμούς αποτρέπονταν για περισσότερο από 15 χρόνια, απέδειξε ότι αν δεν αντιμετωπιστεί η ρίζα του προβλήματος, οι επιπτώσεις θα είναι τόσο καταιγιστικές ώστε θα κλονίσουν συθέμελα ολόκληρο τον πλανήτη.

Πηγή:premium.paratiritis.gr