Οριστικά στο τέλος του προγράμματος μεταφέρεται η συζήτηση μεσοπρόθεσμων παρεμβάσεων για το χρέος, παραμένει ο μεσοπρόθεσμος στόχος για πλεόνασμα 3,5%. Αυτό ακριβώς που ήθελε πάση θυσία να αποφύγει η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε το αποψινό Eurogroup: η Αθήνα καλείται να συμφωνήσει με το ΔΝΤ «αξιόπιστα» μέτρα για να φθάσει το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 στο 3,5% του ΑΕΠ και να διατηρηθεί σε αυτό το επίπεδο τουλάχιστον για μια τριετία.
Η μόνη οδός διαφυγής από την άμεση συμφωνία για μέτρα, που αφήνεται από το ανακοινωθέν του Eurogroup, είναι η αναφορά σε μηχανισμό δημοσιονομικής διόρθωσης, η οποία παραπέμπει στην παράταση της ισχύος του γνωστού «κόφτη». Μένει να φανεί, όμως, από τις προσεχείς διαπραγματεύσεις αν το ΔΝΤ θα αρκεσθεί στον «κόφτη», ή θα ζητήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για μέτρα, στο πλαίσιο όσων έχει ήδη προτείνει (μείωση συντάξεων και αφορολόγητου ορίου).
Η συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών ήταν απογοητευτική για την ελληνική πλευρά, παρότι εγκρίθηκαν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που φαίνεται ότι υπερβαίνουν τις αρχικές προσδοκίες. Οι τελικές αποφάσεις μετατίθενται στο Eurogroup του Ιανουαρίου, αφού οι Θεσμοί των δανειστών θα χρειασθεί να επανέλθουν στην Αθήνα για νέες διαπραγματεύσεις.
Η αντιπαράθεση μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους και τη μείωση των ανεδαφικών δημοσιονομικών στόχων λύνεται, όπως φοβόταν το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, «στην πλάτη» της Ελλάδας, καθώς:
1. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος διατηρείται στο 3,5%, χωρίς να έχει επιλυθεί η διαφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων υπουργών για το τι ακριβώς σημαίνει «μεσοπρόθεσμος». Όπως δήλωσε ο Γ. Ντάισελμπλουμ, κάποιοι μίλησαν για τρία, άλλοι για πέντε και άλλοι για δέκα χρόνια (αυτή ήταν, ως γνωστόν, η γερμανική θέση). Όπως και αν ερμηνευθεί, όμως, η σημερινή συμφωνία, η κυβέρνηση δεν επιτυγχάνει το στόχο της για άμεση μείωση του στόχου από το 2019 και είναι υποχρεωμένη να αναζητήσει, σε συνεργασία με το ΔΝΤ, «αξιόπιστα» μέτρα, που θα οδηγούν σε πλεόνασμα 3,5% το 2018 και για τουλάχιστον τρία χρόνια ακόμη, δηλαδή έως και το 2021.
2. Η «δυστοκία» στο θέμα των δημοσιονομικών στόχων συνδέεται, βεβαίως, με την επιμονή ορισμένων κυβερνήσεων, με πρώτη τη γερμανική, να μπλοκάρουν τη συζήτηση λεπτομερειών για τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, ώστε να καταστεί δυνατή και η χαλάρωση της λιτότητας. Το Eurogroup αποφάσισε ότι τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα θα συζητηθούν το 2018, εφόσον επιβεβαιωθεί από τους θεσμούς η ορθή εφαρμογή του προγράμματος από την Ελλάδα και αφού πρώτα το ΔΝΤ καταρτίσει έκθεση βιωσιμότητας του χρέους, που θα αποτελέσει τη βάση της συζήτησης. Η απόφαση αυτή συνάδει απόλυτα με τις θέσεις που είχε εκφράσει κατ’ επανάληψη ο Β. Σόιμπλε.
3. Για τα εργασιακά και ιδιαίτερα για το «καυτό» θέμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η προσπάθεια της κυβέρνησης να συζητηθεί σε πολιτικό επίπεδο το θέμα, ώστε να αναθεωρηθούν κρίσιμα σημεία του μνημονίου του 2015, πέφτει στο κενό. Όπως ανέφερε ο κ. Ντάισελμπλουμ, οι υπουργοί Οικονομικών δεν μπορούν να συζητούν λεπτομερώς θέματα όπως είναι αυτό των συλλογικών διαπραγματεύσεων και εμμένουν στην εφαρμογή όσων συμφωνήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι, δηλαδή να υπάρξει εργασιακή μεταρρύθμιση με βάση τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, για τις οποίες θα εισηγηθεί επιτροπή ειδικών, στην οποία μετέχει και εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας. Μια συμφωνία σε αυτή τη βάση θα περιμένει το Eurogroup, για να κλείσει το κεφάλαιο της δεύτερης αξιολόγησης που αφορά τα εργασιακά.
Σύμφωνα με τις σημερινές αποφάσεις, η ιδέα περί σύγκλησης έκτακτου Eurogroup τον Δεκέμβριο εγκαταλείπεται και η κυβέρνηση καλείται να συμφωνήσει εντός Δεκεμβρίου με τους θεσμούς για τα πρόσθετα μέτρα που ήθελε πάση θυσία να αποφύγει, αλλιώς είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να κλείσει η αξιολόγηση και η χώρα εκτίθεται στον κίνδυνο μιας σοβαρής περιπέτειας, αφού από τον Φεβρουάριο το εκλογικό πρόγραμμα στην Ευρώπη θα παρακωλύσει τις διαπραγματεύσεις και η Ελλάδα θα βρεθεί χωρίς χρηματοδότηση από το πρόγραμμα, να εξαντλεί βασανιστικά τα αποθέματά της.
Το ανακοινωθέν
Το Εurogroup καλωσορίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην επίτευξη συμφωνίας σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων ανάμεσα στην Ελλάδα και στους θεσμούς στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος του ESM.
Ειδικότερα, το Eurogroup καλωσορίζει τη συμφωνία των ευρωπαϊκών θεσμών για τον προϋπολογισμό του 2017, που επιβεβαιώνει το συμφωνημένο στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,75% του ΑΕΠ και που επιτρέπει να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το οποίο εξασφαλίζει ένα πραγματικό δίχτυ κοινωνικής προστασίας.
Το Eurogroup σημειώνει πως η συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για την επίτευξη του συμφωνημένου δημοσιονομικού στόχου για το 2018 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ), καθώς και μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας σε όρους κόστους, συμπεριλαμβανομένων περαιτέρω ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων για την αγορά εργασίας, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και την άρση των εμποδίων για επενδύσεις.
Ειδικότερα, το Eurogroup υπενθυμίζει ότι η πρόσληψη των μελών του Συμβουλίου των Διοικητών της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (ΗCAP) πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν από την αρχή του Ιανουαρίου του 2017 για να τεθεί το ταμείο σε πλήρη λειτουργία.
To Εurogroup υπενθύμισε ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που θα επιτευχθεί το 2018 πρέπει να διατηρηθεί σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. Υπενθύμισε, επίσης, τη σημασία μιας δημοσιονομικής πορείας που θα ευθυγραμμίζεται με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που ορίζει το πλαίσιο της Ε.Ε.
Για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με βιώσιμο τρόπο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε ένα μηχανισμό και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το διασφαλίζουν αυτό.
Σήμερα το Eurogroup συζήτησε πάλι τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους με το στόχο της ανάκτησης της πρόσβασης στις αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, το Eurogroup ενέκρινε σήμερα όλα τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στη βάση των προτάσεων του ESM και των προπαρασκευαστικών εργασιών του EwG, που θα εφαρμοστούν από τον ESM στην επόμενη συνάντηση του. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:
- Την εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής του EFSF βάσει των υφιστάμενων μέσων σταθμισμένων ωρίμανσεων που φθάνουν τα 32,5 έτη.
- Την επιβολή ορίου στην άρση του επιτοκιακού περιθωρίου που αφορά την εξαγορά χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος για το 2017 στις 200 μονάδες βάσης.
- Τη χρήση της χρηματοδοτικής στρατηγικής του ESM/EFSF ανάλογα με την κατάσταση των αγορών για την μείωση του ρίσκου των επιτοκίων χωρίς την επιβολή επιπρόσθετου κόστους στις χώρες που συμμετείχαν σε προγράμματα. Το μέτρο αυτό θα χρησιμοποιηθεί μέσω: α)της ανταλλαγής τίτλων του ESM/EFSF που στηρίζουν τα δάνεια για την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση στην Ελλάδα β)το swap επιτοκίων του ESM για τον περιορισμό του ρίσκου από υψηλότερα επιτόκια στις αγορές γ)την εισαγωγή κατάλληλης χρηματοδότησης για μελλοντικές εκταμιεύσεις στην Ελλάδα υπό το τρέχον πρόγραμμα.
Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Το Eurogroup καλεί τους θεσμούς και την Ελλάδα να επανεκίνησουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να έλθουν σε σε συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων το συντομότερο δυνατό με βάση τους κοινούς όρους που συμφωνήθηκαν τον Αύγουστο του 2015 και καλεί το EWG να το ελέγξει.
Το Eurogroup είναι έτοιμο να στηρίξει την ολοκλήρωση μελλοντικών αξιολογήσεων υπό τον όρο ότι το πακέτο του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχόμενου δημοσιονομικού μηχανισμού που συμφωνήθηκε στην πρώτη αναθεώρηση, εφαρμόζεται όπως έχει συμφωνηθεί.
Το Eurogroup επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του προγράμματος, όπως επίσης οι όροι και οι στόχοι, θα ελέγχονται συχνά με βάση τα δεδομένα από τους θεσμούς.
Η αποστολή του ΔΝΤ επιβεβαίωσε σήμερα την πρόθεσή της να προτείνει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο μια νέα χρηματοδοτική συμφωνία για την Ελλάδα το συντομότερο, από τη στιγμή που υπάρξει μια συμφωνία σε επίπεδο τεχνκών κλιμακίων, σε συνάφεια με τις πολιτικές του Ταμείου.
Η πλήρης εφαρμογή όλων των προαπαιτουμένων ενεργειών που σχετίζονται με την δεύτερη αξιολόγηση και η ολοκλήρωση των ψηφοφοριών στη Βουλή θα ανοίξουν το δρόμο για τον ESM να εγκρίνει το συμπληρωματικό μνημόνιο (MoU).
