Η σχέση της μεταποιητικής δραστηριότητας με τον αστικό χώρο και η σημασία των τοπικών παραγωγικών συστημάτων για την τοπική και περιφερειακή οικονομία της Αθήνας συζητήθηκαν στο σεμινάριο με θέμα «Η γεωγραφία της μεταποιητικής δραστηριότητας στην Αθήνα της κρίσης» που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.
Η εισηγήτρια Όλγα Μπαλαούρα, Δρ. του Πανεπιστημίου IUAV της Βενετίας και ερευνήτρια Πολεοδομίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ανέπτυξε την παρουσία και λειτουργία της αστικής διάχυτης εκβιομηχάνισης στη συγκυρία της κρίσης.
Η εισηγήτρια παρουσίασε την εξέλιξη της μεταποίησης σε σχέση με την ιστορική της διαδρομή. Ενώ αρκετές μελέτες από τη δεκαετία του 1990 έχουν επισημάνει όλες τις περιόδους ως «περιόδους κρίσης» για τον κλάδο της μεταποίησης, τα επεξεργασμένα τωρινά στοιχεία δείχνουν την εξαιρετική μείωση του μεγαλύτερου μέρους της απασχόλησης στον κλάδο και τη μεγάλη συρρίκνωση στο πλήθος των παραγωγικών μονάδων σε περιφερειακή κλίμακα.
Παρά το γεγονός ότι η κρίση οδήγησε σε τεράστια καταστροφή του παραγωγικού τομέα ως αποτέλεσμα της μεγάλης ύφεσης και στασιμότητας, η συρρίκνωση της μεταποίησης εντοπίζεται στην αρχιτεκτονική του μοντέλου οικονομικής και χωρικής αναδιάρθρωσης, που οδήγησε στη χρηματιστικοποίηση, στην απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και στη χωρική αναδιοργάνωση της εργασίας σε παγκόσμια, εθνική και αστική κλίμακα. Λαμβάνοντας υπόψη όμως το συνολικό πλήθος συγκέντρωσης της βιομηχανίας, παρατηρείται ότι η μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας χαρακτηρίζεται έντονα από τη διάσπαρτη εκβιομηχάνιση διά της οποίας πυκνές συγκεντρώσεις μονάδων εντοπίζονται σε αστικές περιοχές.
Εστιάζοντας στην ιστορική αναπαραγωγή, τις διαχρονικές ρυθμίσεις και τους τρέχοντες μετασχηματισμούς που συμβαίνουν σε ένα χαρακτηριστικό παραγωγικό σύστημα, η εισηγήτρια περιέγραψε τον ιδιαίτερο τρόπο λειτουργίας της παραγωγικής «πιάτσας», μιας πολιτισμικά και λειτουργικά συγκεκριμένης χωρικής και κοινωνικής οργάνωσης αποτελούμενης από πυκνά δίκτυα μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που εξαρτώνται απόλυτα μεταξύ τους για εξειδικευμένες εισροές και υπηρεσίες. Οι αλληλένδετες οικονομίες που δημιουργούνται εντός της περιοχής οδηγούν σε «εξωτερικές οικονομίες κλίμακας», παρέχοντας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και αυξάνοντας τις αποδόσεις της πιάτσας.
Το χωρικό περιεχόμενο αυτών των περιοχών, που αναφέρεται στις παραδοσιακές διασυνδέσεις της περιοχής με τους χώρους εργασίας, είναι σημαντικό. Αυτό παράγει δύο ταυτόσημα αποτελέσματα σε αυτά τα συστήματα: Η «πιάτσα» μετατρέπεται σε τόπο αναφοράς, όπου ασκείται ένα ολόκληρο σύστημα αλληλένδετων πρακτικών. Παράλληλα, η βιομηχανική θέση, η χωροθέτηση δηλαδή, εξακολουθεί να είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες για τη βιομηχανική εγκατάσταση, παρέχοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα σε αστικές περιοχές ενσωματωμένες σε ένα ευρύτερο χωρικό σύστημα, όπου σημαντικές αγορές, προμηθευτές και αντιπρόσωποι συνυπάρχουν.
Στο σεμινάριο τονίστηκε, τέλος, η ουσιαστική σημασία ενός ρυθμιστικού πλαισίου πολιτικής που αφενός θα προστατεύει τα τοπικά παραγωγικά συστήματα με επαρκείς αναπτυξιακούς δρόμους για κάθε χωρική ενότητα και θα συμβάλλει περαιτέρω στο δυναμισμό τους στις τοπικές και παγκόσμιες αγορές και αφετέρου θα προστατεύει την ίδια τη σχέση του δικτύου παραγωγής με την πόλη. Ένα πλαίσιο προτεραιοτήτων που θα δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, με επίκεντρο τις διακλαδικές γεωγραφικές/περιφερειακές αιτίες και παρεμβάσεις, μέσω μακροοικονομικών κριτηρίων και χωρικών εργαλείων σύμφωνα με τις μικρο-πραγματικότητες της μεταποίησης σε κάθε τοποθεσία.
Όλο το σεμινάριο σε βίντεο:
