Σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, ο Χρήστος Ράμμος, πρώην πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και επίτιμος αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, παρεμβαίνει με μια καθαρή και αιχμηρή τοποθέτηση για την κατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα και διεθνώς.
Στο νέο επεισόδιο του θεματικού podcast Eteron Beyond, σε συζήτηση με τον Project Coordinator του Ινστιτούτου, Αντώνη Γαλανόπουλο, ο κ. Ράμμος σκιαγραφεί ένα ανησυχητικό τοπίο: διάχυτη απογοήτευση των πολιτών, αποδυνάμωση των θεσμών, απαξίωση της Δικαιοσύνης, υπονόμευση των ανεξάρτητων αρχών και σταδιακή απομάκρυνση της κοινωνίας από τη δημοκρατική συμμετοχή.
Όπως τονίζει, η δημοκρατία δεν καταρρέει μόνο με πραξικοπήματα ή ανοιχτές εκτροπές, αλλά και «σιωπηλά», όταν μετατρέπεται σε ένα κενό θεσμικό περίβλημα χωρίς κοινωνικό περιεχόμενο. «Η φιλελεύθερη δημοκρατία, αν δεν συνοδεύεται από κοινωνικό κράτος, ισχυρούς θεσμούς, δημόσια συμμετοχή και ήθος, κινδυνεύει να γίνει ένα άδειο κέλυφος», επισημαίνει.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στον ρόλο της οικονομικής ολιγαρχίας και του αυταρχισμού που συχνά κρύβεται πίσω από τον λόγο της «ανάπτυξης», αλλά και στην άνοδο της ακροδεξιάς, την κανονικοποίηση της βίας και τη δημιουργία αποδιοπομπαίων τράγων. Παράλληλα, προειδοποιεί για τον ρόλο των social media και των αλγορίθμων στη διάβρωση του δημόσιου διαλόγου, υπογραμμίζοντας ότι η αυτολογοκρισία των πολιτών συνιστά σοβαρό πλήγμα για τη δημοκρατία: χωρίς παρρησία, δεν υπάρχουν δημοκράτες πολίτες.
Κεντρικό σημείο της παρέμβασής του αποτελεί η υπεράσπιση των ανεξάρτητων αρχών ως κρίσιμων «αντίβαρων εξουσίας». Ο κ. Ράμμος μιλά ανοιχτά για φαινόμενα υπονόμευσής τους τα τελευταία χρόνια, επισημαίνοντας ότι όταν αποδυναμώνονται οι θεσμικοί έλεγχοι, ενισχύεται η κρατική αυθαιρεσία και διαβρώνεται το κράτος δικαίου.
Ιδιαίτερα αιχμηρός είναι και για το ζήτημα της λογοδοσίας του πολιτικού συστήματος. Αναφέρεται στις στρεβλώσεις που παράγει το ισχύον καθεστώς ευθύνης πολιτικών προσώπων (άρθρο 86) και στην αίσθηση ατιμωρησίας που κυριαρχεί στην κοινωνία, τονίζοντας ότι χωρίς πραγματική λογοδοσία δεν μπορεί να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών.
«Δημοκρατία σημαίνει ότι δεν είσαι ιδιοκτήτης του αξιώματός σου. Είσαι προσωρινός και είσαι υπό έλεγχο», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά, συμπυκνώνοντας το κεντρικό μήνυμα της συζήτησης: η λογοδοσία δεν είναι απειλή για τη δημοκρατία - είναι το οξυγόνο της.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Ράμμος διατυπώνει και συγκεκριμένες θεσμικές και πολιτικές προτάσεις. Τάσσεται υπέρ της ουσιαστικής αλλαγής του άρθρου 86 του Συντάγματος, επισημαίνοντας ότι ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται σήμερα οδηγεί σε έλλειψη ισονομίας, ατιμωρησία και αποξένωση των πολιτών από το πολιτικό σύστημα. Παράλληλα, θεωρεί ξεπερασμένο το ισχύον μοντέλο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία και υποστηρίζει την ανάγκη ενός πιο ανεξάρτητου, πολυ-συμμετοχικού σχήματος, που θα διασφαλίζει την πραγματική αυτονομία της Δικαιοσύνης και θα ενισχύει το αίσθημα δικαιοσύνης και εμπιστοσύνης στην κοινωνία.