Ένα deal από το -όχι τόσο μακρινό- παρελθόν, που είχε ακυρωθεί επεισοδιακά, αναβιώνει υπό την πίεση των ξένων δανειστών και της ευρωπαϊκής εποπτείας του τραπεζικού συστήματος για... επώδυνη χειρουργική επέμβαση στα προβληματικά δάνεια μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων της χώρας.
Του Νώντα Χαλδούπη
Λίγες ημέρες μετά την παραίτηση Σάλλα, ο Γιώργος Πουλόπουλος, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς και προσωρινά εκτελών καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου, δηλώνει στη Wall Street Journal ότι η τράπεζα «εξετάζει» να αναθέσει στην αμερικανική KKR χαρτοφυλάκιο προβληματικών επιχειρηματικών δανείων μεγάλων επιχειρήσεων, ύψους 600 εκατ. ευρώ. Η συμφωνία, όπως εξήγησε ο κ. Πουλόπουλος, «θα περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση επιχειρηματικών δανείων, τα οποία έχουν χορηγηθεί σε μεγάλες, δυνητικά βιώσιμες επιχειρήσεις».
Από τις δηλώσεις του κ. Πουλόπουλου δεν έχει γίνει σαφές αν η νέα συμφωνία με την KKR θα αφορά δάνεια σε καθυστέρηση της MIG και του ομίλου εταιρειών της, όπως είχε συμβεί τον Δεκέμβριο του 2014 με την προηγούμενη ανάλογη συμφωνία. Το αναμορφωμένο deal με την KKR δεν αποκλείεται να αφορά δάνεια άλλων ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων. Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι διοικήσεις μεγάλων ομίλων με μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα στην Τράπεζα Πειραιώς θα... χάσουν τον ύπνο τους μέχρι να αποσαφηνισθεί ποιων τα δάνεια καλύπτει η νέα συμφωνία.
Ο λόγος της ανησυχίας στο άκουσμα της επωνυμίας KKR είναι απλός: το αμερικανικό fund, που όχι τυχαία έγινε αντικείμενο βιβλίου και ταινίας με τον τίτλο «Οι βάρβαροι προ των πυλών», εκφράζονται φόβοι ότι θα μπει σαν... ταύρος εν υαλοπωλείο στους ελληνικούς ομίλους με προβληματικά δάνεια και θα επιβάλει μέτρα αναδιάρθρωσης άκρως επώδυνα για διοικήσεις, μετόχους και εργαζομένους. Σημειώνεται ότι ήδη η KKR είναι παρούσα στην ελληνική αγορά, καθώς έχει καταλήξει σε συμφωνίες για διαχείριση προβληματικών δανείων με Alpha και Eurobank.
Η αναμενόμενη νέα συμφωνία, πάντως, ξύπνησε στην αγορά μνήμες της προηγούμενης, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, στην οποία είχε καταλήξει τον Δεκέμβριο του 2014 με την KKR ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Τρ. Πειραιώς, Άνθιμος Θωμόπουλος. Εκείνη η συμφωνία αφορούσε κατά το μεγαλύτερο μέρος της δάνεια στον όμιλο της MIG και είχε προκαλέσει οργισμένη αντίδραση της τότε διοίκησης του ομίλου που ίδρυσε και διοικούσε μέχρι πρόσφατα ο κ. Ανδρέας Βγενόπουλος.
Καθώς οι περισσότεροι παρατηρητές των εξελίξεων στην αγορά εκτιμούσαν ότι η KKR θα προχωρούσε, κατά την προσφιλή πρακτική της, σε διάλυση του ομίλου της MIG, με τμηματική εκποίηση εταιρειών και περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονταν κάτω από την «ομπρέλα» της, η υπό τον κ. Βγενόπουλο διοίκηση του ομίλου είχε εκδώσει πολύ σκληρή ανακοίνωση.
«Εκφράζουμε την έκπληξή μας για την κατά παράβασιν κάθε αρχής νομιμότητας και καλής πίστης δημόσια αυτή ανακοίνωση, που δημιουργεί μείζον θέμα στην εταιρεία μας και στις θυγατρικές της και κυρίως στη λειτουργία της χρηματιστηριακής και τραπεζικής αγοράς», τονιζόταν στην ανακοίνωση.
«Τόσον η MIG, όσον και ορισμένες από τις θυγατρικές της είναι εισηγμένες εταιρείες και είναι αδιανόητο να προβαίνει η Τράπεζα Πειραιώς σε τέτοιου είδους ανακοινώσεις και μάλιστα βάσει μιας “συμφωνίας πλαίσιο”, που ούτε έχει οριστικοποιηθεί, ούτε έχει εγκριθεί από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, χωρίς να δίδονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και διευκρινίσεις, ώστε να γνωρίζουν οι συναλλασσόμενοι επενδυτές τις επιπτώσεις όλων αυτών των ενεργειών στις εταιρείες και στην τιμή των μετοχών τους. Επίσης, είναι όχι μόνον παράνομη αλλά και προκλητική η έκφραση ότι οι μελλοντικές επενδύσεις της KKR στις θυγατρικές του Ομίλου MIG θα απαιτούν επίσης την έγκριση της Τράπεζας Πειραιώς».
Και πρόσθετε η MIG στην ανακοίνωσή της τα ακόλουθα: «Το γεγονός ότι μια εκ των δανειστριών τραπεζών μας αποφάσισε να τιτλοποιήσει το χαρτοφυλάκιό της που σχετίζεται με τον Όμιλό μας, εφόσον πρόκειται για μια νόμιμη και εγκεκριμένη από τις αρμόδιες Αρχές συναλλαγή είναι δικαίωμά της. Το να προαναγγέλλονται, βάσει μιας “συμφωνίας-πλαίσιο” μη εγκεκριμένης από τις Αρχές, σκοπούμενες διαχειριστικές πράξεις και επενδύσεις ή δήθεν επενδύσεις που αφορούν εισηγμένη εταιρεία και εισηγμένες θυγατρικές της εταιρείες χωρίς την έγκριση των υπολοίπων δανειστριών Τραπεζών και των αρμοδίων Διοικητικών Συμβουλίων και μετόχων των σχετικών εταιρειών είναι ένα ολίσθημα τεραστίου μεγέθους που εκθέτει τους υπεύθυνους στις κατά νόμον συνέπειες. Κατόπιν των ανωτέρω δημιουργείται μείζον θέμα για το οποίο πρέπει να επέμβουν πλέον όλες οι αρμόδιες εποπτικές αρχές, διότι είναι σαφές ότι διαταράσσονται βίαια η λειτουργία και η διαπραγμάτευση των εισηγμένων στο Χ.Α. εταιρειών μας, καθώς και οι ισορροπίες και η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Προφανώς η MIG επιφυλάσσεται παντός νομίμου δικαιώματός της έναντι παντός υπευθύνου».
Μερικούς μήνες αργότερα, η Τρ. Πειραιώς ανακοίνωσε την ακύρωση εκείνης της συμφωνίας, ενώ ο «αρχιτέκτονας» του deal, Ανθ. Θωμόπουλος, αποχώρησε ύστερα από έντονη αντιπαράθεση με τον τέως πρόεδρο, Μ. Σάλλα. Στο μεταξύ, άλλαξαν πολλά και στην MIG, καθώς πλέον η Τράπεζα Πειραιώς είναι κύριος μέτοχος, με ποσοστό συμμετοχής 28,5% και ο κ. Βγενόπουλος έχασε τη θέση του εκτελεστικού προέδρου και είναι πλέον μη εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Οι Έλληνες τραπεζίτες εστιάζουν την προσοχή τους στα μεγάλα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια, καθώς ισχυρή πίεση τους τελευταίους μήνες από τους ξένους δανειστές και την ευρωπαϊκή εποπτεία για τη γρήγορη αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων μεγάλων επιχειρήσεων, το οποίο κρίνεται ότι πλέον δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με «ήπια» μέτρα, αλλά χρειάζεται να «σπάσουν αβγά».
Όπως έδειξε σχετική μελέτη McKinsey, που παραδόθηκε την άνοιξη στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, στην οποία έδωσαν στοιχεία μόνο τρεις από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες (η Alpha Bank το απέφυγε, επικαλούμενη νομικού χαρακτήρα κώλυμα) το ύψος των «κόκκινων» δανείων μεγάλων επιχειρήσεων φθάνει τα 20 δισ. ευρώ επί συνολικού ανοίγματος 36 δισ. ευρώ. Δηλαδή, το ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων ξεπερνά το 55% σε αυτή την κατηγορία και είναι αισθητά μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο.
Στην πιο «επικίνδυνη ζώνη», σύμφωνα με τη μελέτη, βρίσκονται 160 μεγάλες επιχειρήσεις, με δανεισμό 15 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 11 δισ. ευρώ είναι μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Η McKinsey εξέτασε ειδικότερα τους επιχειρηματικούς κλάδους με μεγάλη προστιθέμενη αξία, που είναι και οι πλέον «ευαίσθητοι» στη διαχείρισή τους, δηλαδή τους κλάδους τουρισμού, τροφίμων - ποτών, υγείας , φαρμάκων και μεταφορών. Διαπιστώθηκε ότι σε αυτούς τους κλάδους το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων φθάνει το 60%, καθώς υπάρχουν ανοίγματα ύψους 7,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 4,5 δισ. ευρώ είναι «κόκκινα».
