Την πλήρη κατάργηση των επιδοτήσεων στο ρεύμα αρχίζουν να εξετάζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, καθώς η Ευρώπη φαίνεται να βγαίνει νικήτρια στον ενεργειακό πόλεμο με τη Ρωσία (έστω και με υψηλό κόστος...) και οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει σε χαμηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα όπου βρίσκονταν ένα χρόνο νωρίτερα, λίγο πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ατζέντα του Eurogroup, που θα συνεδριάσει την επόμενη Δευτέρα, 13 Φεβρουαρίου, προστέθηκε σήμερα ως πρώτο θέμα συζήτησης το ζήτημα της ενέργειας: «Πρόσφατες εξελίξεις στις ενεργειακές αγορές και η επίδρασή τους στη δημοσιονομική απάντηση από την ευρωζώνη».
Το νέο θέμα «καπέλωσε» τα δύο προϋπάρχοντα, που αφορούσαν τις αγορές εργασίας και τις μακροοικονομικές εξελίξεις και τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και θα συζητηθεί πρώτο, σε μια σαφή ένδειξη ότι οι υπουργοί Οικονομικών θεωρούν σοβαρές τις εξελίξεις στις αγορές ενέργειας και θα συζητήσουν διορθώσεις στην ακολουθούμενη πολιτική για τις επιδοτήσεις.
Το ίδιο θέμα είχε απασχολήσει και την προηγούμενη συζήτηση στο Eurogroup, τον Ιανουάριο, αλλά τότε ήταν αρκετά διαφορετικό το πλαίσιο και ο προβληματισμός εστιαζόταν κυρίως στο πόσο γενναιόδωρες θα πρέπει να είναι οι παρεχόμενες επιδοτήσεις από κράτη στους καταναλωτές ρεύματος, δηλαδή αν και σε ποιο βαθμό θα πρέπει να ωφελούνται περισσότερα νοικοκυριά πέραν όσων θεωρούνται ευάλωτα.
Σε εκείνη τη συνεδρίαση, είχαν παρουσιασθεί από τους αντίστοιχους υπουργούς τα δύο «αντίπαλα» μοντέλα, το γαλλικό και το ολλανδικό, χωρίς να ληφθεί κάποια απόφαση, αν και σε προηγούμενη συνεδρίαση είχε καταγραφεί συμφωνία στη γενική αρχή ότι δεν θα πρέπει να παρέχονται οριζόντιες επιδοτήσεις, αλλά αυτές να είναι στοχευμένες με βάση τα εισοδήματα και τα επίπεδα κατανάλωσης.
Τώρα, η συζήτηση φαίνεται ότι ξεφεύγει πια από αυτό το πλαίσιο και οι υπουργοί Οικονομικών καλούνται να... πάρουν τα ψαλίδια τους και να απαντήσουν ένα νέο ερώτημα: πότε θα καταργηθούν εντελώς οι επιδοτήσεις για το ρεύμα;
Η αλλαγή αυτή στο περιεχόμενο του προβληματισμού των κυβερνήσεων έχει έλθει μετά τη ραγδαία μείωση των τιμών του φυσικού αερίου, που οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι δεν είναι στιγμιαία, αλλά θα έχει διάρκεια, καθώς η Ευρώπη αναμένεται να βγει από αυτή τη χειμερινή περίοδο με πολύ υψηλά αποθέματα (πάνω από 50%), ενώ έχει ανοίξει σημαντικά κανάλια εφοδιασμού με LNG, ώστε να είναι απεξαρτημένη από το ρωσικό αέριο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η τιμή του φυσικού αερίου στην Ολλανδία (συμβόλαια TTF) έχει σταθεροποιηθεί σε επίπεδα κάτω των 60 ευρώ/μεγαβατώρα, ενώ πέρυσι την ίδια περίοδο ξεπερνούσε τα 70 ευρώ. Μεγάλη είναι και η μείωση στις χονδρικές τιμές του ρεύματος, που κυμαίνονται για την αυριανή ημέρα από 28 ευρώ/μεγαβατώρα (Σουηδία) έως 170 ευρώ (Ιταλία), με την ελληνική τιμή στα 158 ευρώ.
Η επιστροφή της τιμής του αερίου σε... προπολεμικά επίπεδα (συμβόλαια TTF, ευρώ/μεγαβατώρα)
Τα δεδομένα της αγοράς δεν δικαιολογούν πλέον σημαντικές επιδοτήσεις, αλλά μάλλον την πλήρη απόσυρσή τους μέσα στους επόμενους μήνες. Η ελληνική κυβέρνηση ήδη, για παράδειγμα, κατήργησε τις επιδοτήσεις στις καταναλώσεις που ξεπερνούν τις 500 κιλοβατώρες (δίνονται πλέον μόνο αν έχει επιτευχθεί μείωση κατανάλωσης 15%) και μείωσε δραστικά τις επιδοτήσεις για τις καταναλώσεις έως 500 κιλοβατώρες, καθώς οι τιμές λιανικής του ρεύματος βρίσκονται πλέον πολύ κοντά στα επίπεδα πριν την ενεργειακή κρίση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιδοτήσεις επιβάρυναν πολύ σοβαρά τους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς, καθώς υπολογίζεται ότι κόστισαν 700 δισ. ευρώ ή ποσοστό 1,3% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.Το Eurogroup είχε υπολογίσει ότι το κόστος των μέτρων αυτών, εάν διατηρούνταν και το 2023, θα μπορούσε να φθάσει στο 0,9% του ΑΕΠ, ποσοστό που θεωρείται υπερβολικά υψηλό.
Όπως ανέφερε τον Ιανουάριο η ανακοίνωση του Eurogroup, «το 2023 θα εξετάσουμε τα μέτρα μας για να διασφαλίσουμε ότι είναι στοχευμένα και επικεντρωμένα σε ευάλωτα νοικοκυριά και βιώσιμες επιχειρήσεις που εκτίθενται προσωρινά. Θα μπορούσε να διερευνηθεί ένα καλά βαθμονομημένο μοντέλο τιμολόγησης ενέργειας δύο επιπέδων και άλλα συστήματα που επιτυγχάνουν παρόμοιους στόχους, λαμβάνοντας υπόψη τα εθνικά χαρακτηριστικά».
Όμως, πλέον η μείωση των ενεργειακών τιμών είναι τόσο σημαντική, που δεν θα πρέπει να αποκλείεται μια στροφή μακριά από τις επιδοτήσεις με τη λήξη αυτής της χειμερινής περιόδου, κάτι που θα σήμαινε ότι θα άνοιγαν και αρκετά τα περιθώρια των εθνικών προϋπολογισμών για τη χρηματοδότηση άλλων δράσεων πολιτικής.
