Σημαντική στροφή στις αποταμιευτικές συνήθειες των Ελλήνων καταγράφεται το 2025, καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις φαίνεται να εγκαταλείπουν τις προθεσμιακές καταθέσεις, στρέφοντας τη ρευστότητά τους πίσω σε λογαριασμούς μίας ημέρας (ταμιευτηρίου και όψεως), οι οποίοι είναι ουσιαστικά άτοκοι και χρησιμοποιούνται για πληρωμές ή για «παρκάρισμα» κεφαλαίων πριν κατευθυνθούν σε άλλες επενδύσεις.
Σύμφωνα με την Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2025, το απόθεμα των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε κατά 3,1 δισ. ευρώ, μια επίδοση σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με την αύξηση των 0,7 δισ. ευρώ που είχε σημειωθεί το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Το συνολικό υπόλοιπο των καταθέσεων ανήλθε τον Οκτώβριο του 2025 στα 206 δισ. ευρώ.
Το στοιχείο που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η σύνθεση αυτής της αύξησης. Όπως επισημαίνει η Έκθεση, η θετική μεταβολή προήλθε αποκλειστικά από τις καταθέσεις μίας ημέρας, καθώς οι καταθέσεις προθεσμίας κατέγραψαν μείωση. Όπως τονίζει η ΤτΕ, κατά τους δέκα πρώτους μήνες του 2025 η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα προήλθε από τις καταθέσεις μίας ημέρας (5,5 δισεκ. ευρώ), καθώς οι καταθέσεις προθεσμίας μειώθηκαν σημαντικά (-2,3 δισεκ. ευρώ).
Για τα νοικοκυριά, οι καταθέσεις αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 1,9 δισ. ευρώ στο δεκάμηνο (έναντι 0,4 δισ. ευρώ πέρυσι), με τον ετήσιο ρυθμό ανόδου να επιταχύνεται στο 3,4% τον Οκτώβριο του 2025. Ωστόσο, η τάση που κυριαρχούσε το προηγούμενο διάστημα – δηλαδή η μεταφορά κεφαλαίων από το ταμιευτήριο σε προθεσμιακές για την εξασφάλιση απόδοσης – έχει πλέον ανακοπεί.
Η «βουτιά» των επιτοκίων
Η βασική αιτία πίσω από αυτή τη συμπεριφορά των αποταμιευτών είναι η αισθητή αποκλιμάκωση των επιτοκίων στις καταθέσεις προθεσμίας, η οποία ακολουθεί τις μειώσεις των επιτοκίων πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος είναι αποκαλυπτικά:
- Το μέσο επιτόκιο στις καταθέσεις προθεσμίας των νοικοκυριών υποχώρησε στο 1,1% τον Οκτώβριο του 2025, μειωμένο κατά 50 μονάδες βάσης σε σχέση με το τέλος του 2024 και κατά 0,8% σε σχέση με τον Αύγουστο 2024, όταν είχε καταγραφεί το υψηλότερο μέσο επιτόκιο (1,88%).
- Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η μείωση για τις επιχειρήσεις, με το αντίστοιχο επιτόκιο να διαμορφώνεται στο 1,7%, καταγράφοντας πτώση 80 μονάδων βάσης.
- Αντίθετα, τα επιτόκια στις καταθέσεις μίας ημέρας παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα, δηλαδή κοντά στο μηδέν.
Αναζήτηση εναλλακτικών
Η μείωση της διαφοράς (spread) ανάμεσα στα επιτόκια προθεσμίας και ταμιευτηρίου κατέστησε τις προθεσμιακές καταθέσεις λιγότερο ελκυστικές. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την πτώση των αποδόσεων, οδηγεί τους επενδυτές είτε να διατηρούν τα χρήματά τους σε άμεση ζήτηση είτε να εξετάζουν εναλλακτικά προϊόντα, όπως αμοιβαία κεφάλαια ομολογιών τακτής λήξης, αναζητώντας καλύτερες αποδόσεις σε ένα περιβάλλον μειούμενων επιτοκίων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά θετικά τις προοπτικές για τις καταθέσεις. Όπως επισημαίνει, η ζήτηση καταθέσεων αναμένεται να εξελιχθεί σύμφωνα με την άνοδο του ΑΕΠ και, ειδικότερα για τα νοικοκυριά, με την πορεία του διαθέσιμου εισοδήματος. Η επικείμενη εφαρμογή μέτρων φορολογικής ελάφρυνσης και μισθολογικής ενίσχυσης αναμένεται να έχει θετική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και στις καταθέσεις.
Από την άλλη πλευρά, αν τα επιτόκια καταθέσεων συνεχίσουν να υποχωρούν και μάλιστα σε πραγματικούς όρους (δηλαδή μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού), θα μειωθεί η ελκυστικότητα των τραπεζικών καταθέσεων ως μέσου διακράτησης πλούτου.