Την ώρα που το ελληνικό πολιτικό σύστημα στήνει καβγάδες για τη μείωση των συντάξεων από το 2019, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, που αποτελούν τη… φωνή της αγοράς ομολόγων, εκπέμπουν απειλητικά μηνύματα προς την Αθήνα, καθιστώντας σαφές ότι η αναστροφή συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων θα φέρει ακόμη και υποβαθμίσεις πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας.
Μετά τις 20 Αυγούστου, όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, πραγματικός επιτηρητής της Ελλάδας παύουν να είναι οι θεσμοί των πιστωτών του επίσημου τομέα, ο οποίος θα σταματήσει να δανείζει τη χώρα και τη θέση τους παίρνουν οι διεθνείς οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης.
Οι οίκοι θα ασκούν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής, ιδιαίτερα στην πρώτη, ευαίσθητη περίοδο μετά την έξοδο από το μνημόνιο, όπου η Ελλάδα θα επιχειρήσει να βρει βηματισμό στην αγορά ομολόγων, έχοντας το μεγάλο μειονέκτημα της χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, τέσσερις βαθμίδες κάτω από την επενδυτική.
Οι οίκοι θα αξιολογούν τα ευρήματα από τους ελέγχους των θεσμών του επίσημου τομέα, στο πλαίσιο της ενισχυμένης επιτήρησης, αλλά και κάθε άλλη πληροφορία που είναι διαθέσιμη για την Ελλάδα και θα είναι στη διακριτική τους ευχέρεια να διαμορφώνουν την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας, χωρίς να υπόκεινται σε πολιτικές παρεμβάσεις και παζάρια.
Αν η ετυμηγορία τους είναι αρνητική, οι επενδυτικές ροές στα ελληνικά ομόλογα θα μειώνονται δραστικά και θα καταγράφονται σοβαρότατες επιπτώσεις ευρύτερα στο επενδυτικό κλίμα, φέρνοντας οποιαδήποτε κυβέρνηση στην Αθήνα μπροστά σε ένα ντόμινο πολύ σοβαρών παρενεργειών. «Ακόμη και αν μια κυβέρνηση δεν θέλει να κόψει συντάξεις, θα τις κόβουν οι οίκοι αξιολόγησης», λένε χαρακτηριστικά, έστω και με μια δόση υπερβολής, τραπεζικά στελέχη.
Χαρακτηριστικά παράδειγμα της στάσης που υιοθετούν έναντι της Ελλάδας οι οίκοι αξιολόγησης, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι «κάηκαν» στην Ελλάδα το 2009-2010, όταν ξαφνικά έμειναν μετέωρες οι καλές βαθμολογίες που έδιναν στα ελληνικά ομόλογα, είναι η στάση του οίκου S&P.
Με τη χθεσινοβραδινή του ανακοίνωση, ο αμερικανικός οίκος είπε «όχι» σε μια νέα αναβάθμιση της Ελλάδας, αλλάζοντας μόνο την προοπτική (outlook) από σταθερό σε θετικό. Αυτό σημαίνει, όπως εξηγούν οι γνωρίζοντες, ότι ο οίκος υιοθετεί μια επιφυλακτική στάση, αποφεύγοντας προς το παρόν μια κίνηση στις βαθμολογίες, ενώ, ταυτόχρονα, προαναγγέλλει μια νέα αναβάθμιση στο κοντινό μέλλον, που όμως θα γίνει εάν εκπληρωθούν όροι και προϋποθέσεις.
Εξηγώντας, περαιτέρω, τη στάση της, η S&P υπογραμμίζει ότι η πιθανότητα αναβάθμισης συνδέεται με την εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων «για βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος και διεύρυνση της φορολογικής βάσης και για να τεθούν οι βάσεις για πιο ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας.
Αντίθετα, όμως, ο οίκος προειδοποιεί για αναθεώρηση της στάσης του και υποβάθμιση των προοπτικών από «θετικές» σε «σταθερές» («σταθερές» = «μπλόκο» σε αναβάθμιση) «αν, αντίθετα με τις προσδοκίες μας, υπάρξουν αντιστροφές μεταρρυθμίσεων που έχουν εφαρμοσθεί ή αν τα αναπτυξιακά αποτελέσματα είναι πιο αδύναμα από ότι αναμένουμε, περιορίζοντας τη δυνατότητα της Ελλάδας να συνεχίσει τη δημοσιονομική προσαρμογή, τη μείωση του χρέους και την αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα».
Εν ολίγοις, δηλαδή, η «τιμωρία» από την S&P θα έλθει αμέσως, μόλις θεωρήσει ότι η Ελλάδα ξεφεύγει από το πλαίσιο των μνημονίων, δηλαδή αν δεν εφαρμόσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως η μείωση των συντάξεων, η μείωση του αφορολόγητου ορίου, ή τα μέτρα για τη μείωση των προβληματικών δανείων (πλειστηριασμοί, πωλήσεις δανείων κ.α.).
Ακριβώς στο ίδιο πνεύμα, αρμόδιο για την Ελλάδα στέλεχος του οίκου Moody’s δήλωνε πρόσφατα ότι «η πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας θα μπορούσε να αναβαθμισθεί, εάν συνεχιστούν οι προσπάθειες σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων μετά τη λήξη του προγράμματος και εφόσον έχουν ισχυρότερη επίδραση στην επιτάχυνση της ανάπτυξης και τη μείωση δημοσίου χρέους».
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι οίκοι θα παρακολουθήσουν πολύ στενά τη διαδικασία που θα οδηγήσει στη διαμόρφωση του νέου προσχεδίου προϋπολογισμού, ο οποίος θα κατατεθεί στις 20 Οκτωβρίου και θα περιμένουν, αμέσως μετά, τα αποτελέσματα της πρώτης μεταμνημονιακής επίσκεψης των θεσμών στην Αθήνα, προκειμένου να διαπιστώσουν αν θα τηρηθούν τα συμφωνημένα, ιδιαίτερα για τις συντάξεις.
Οι επόμενες ανακοινώσεις τους για την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας, θα γίνουν με βασικό κριτήριο το βαθμό πιστότητας στην εφαρμογή των συμφωνημένων, ενώ ενδεχόμενες αποκλίσεις θα αξιολογηθούν αρνητικά, ακόμη και αν, στο πλαίσιο πολιτικών διαβουλεύσεων, τις έχουν εγκρίνει από κοινού η κυβέρνηση και οι θεσμοί των δανειστών του επίσημου τομέα.
