Στα κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον χρηματοοικονομικών ομίλων και ασφαλιστικών εταιριών - καταθετών απαντά, μεταξύ άλλων, στο sofokleousin.gr η οικονονομολόγος, Senior Manager - Risk Management της Sol Συμβουλευτικής, Μυρτώ Χαμπάκη εν αναμονή των αποτελεσμάτων των stress tests των τραπεζών. Όπως εξηγεί οι απόψεις διίστανται αναφορικά με το εργαλείο εξυγίανσης που απαιτείται (bail in ή bail out) καθώς διαφορετικές είναι οι προβλέψεις για την δυναμική που έχει η παγκόσμια οικονομία και τις προοπτικές ανάκαμψης της. Από την άλλη πλευρά, άμεσα θα πρέπει να είναι τα μέτρα, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος του αντισυμβαλλομένου όπως σημειώνει, που θα πρέπει να λάβουν οι ασφαλιστικές εταιρίες αν τα αποτελέσματα των stress tests οδηγήσουν σε υποβάθμιση στο rating τραπεζών στις οποίες Ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρίες που εμπίπτουν στο Solvency II έχουν κατατεθειμένα τα χρήματα τους.
Συνέντευξη στην Ελενα Ερμείδου
- Οι συζητήσεις περί bail in και bail out έχουν επανέλθει στο προσκήνιο τις τελευταίες ημέρες λόγω των πολυαναμενόμενων αποτελεσμάτων των stress tests στο Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα στα τέλη Ιουλίου , των δηλώσεων Draghi αλλά και της σχετικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το θέμα. Τι σημαίνει το bail in με απλά λόγια και ποια η διαφορά από το bail out;
Ένα Bail – In προκύπτει πριν από την πτώχευση ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος όπου σύμφωνα με τις προτάσεις των ρυθμιστικών οργάνων που έχουν την κατάλληλη εξουσιοδότηση , επιβάλλονται ζημίες στους ομολογιούχους / καταθέτες του εν λόγω χρηματοπιστωτικού ιδρύματος. Δηλαδή , οι ζημιές δεν αφορούν μόνο στους μετόχους του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος αλλά και στους ομολογιούχους ή τους καταθέτες σε αυτό.
Σε αντίθεση με το Bail In , το Bail Out – ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε ευρέως τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης Δημοσίου Χρέους (Sovereign Crisis) που ακολούθησε την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 - πρακτικά αποτελεί παροχή οικονομικής βοήθειας ή ρευστότητας (πακέτο βοήθειας) σε ένα κράτος ή οργανισμό, που βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια με στόχο την αποφυγή επικείμενης χρεοκοπίας.
Δηλαδή, στην περίπτωση του Bail In το κόστος διάσωσης από την χρεοκοπία επιβαρύνει τους μετόχους, τους ομολογιούχους / καταθέτες ενώ στην περίπτωση του Bail Out το κόστος διάσωσης από την χρεωκοπία επιβαρύνει τα κράτη ή τους οικονομικούς φορείς που λειτουργούν ως πάροχοι ρευστότητας (δανειστές).
Από τον Ιούνιο του 2013, οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έθεσαν επί τάπητος το θέμα της χρήσης Bail In στην περίπτωση κατάρρευσης τραπεζικών ιδρυμάτων εντός του Ευρωσυστήματος. Συνεπώς, τα Bail In στο εξής αποτελούν ένα υπαρκτό και πλέον θεσμοθετημένο κίνδυνο για τους ομολογιούχους/καταθέτες. Δυστυχώς, η πρώτη εμπειρία Βail in ήταν αυτή της Κύπρου όπου το 2013 όταν το Eurogroup επέβαλε για πρώτη φορά το υποχρεωτικό «κούρεμα» των καταθέσεων με στόχο την διάσωση του τραπεζικού συστήματος.
- Πόσο πιθανά είναι τα bail in στην σημερινή οικονομική πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Μια πολύ σημαντική κοινοτική οδηγία για τις τράπεζες , γνωστή ως BRRD (Bank Recovery and Resolution Directive , 2014/59/ΕΕ) η οποία τέθηκε σε ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη, προβλέπει τη στήριξη και εξυγίανση των τραπεζών μέσω της διαδικασίας εκκαθάρισης (resolution) όπου θεσμοθετείται η στήριξη της τράπεζας μέσω της εμπλοκής των μετόχων και ομολογιούχων και όχι των φορολογουμένων μέσω της κρατικής στήριξης. Το κόστος διάσωσης μεταβιβάζεται από τον φορολογούμενο (bail out) και μεταφέρεται αρχικά στους μετόχους των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, σε δεύτερο στάδιο στους ομολογιούχους και τέλος στους καταθέτες. Η Οδηγία για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση των Τραπεζών παρέχει στις εθνικές αρχές των κρατών-μελών εξουσίες και εργαλεία με στόχο την αποφυγή της αφερεγγυότητας αλλά και τον περιορισμό των αρνητικών της επιπτώσεων διασφαλίζοντας την συνέχεια των εργασιών των τραπεζικών ιδρυμάτων σε κίνδυνο. Η BRRD ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο και τέθηκε σε ισχύ δυνάμει του Νόμου 4335/2015 , τον Ιούλιο του 2015.
Τα αναμενόμενα αποτελέσματα των stress tests της ΕΒΑ (European Banking Authority) για τις Ευρωπαϊκές τράπεζες, που ως στόχο έχουν να διαπιστώσουν την αντοχή του Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος σε δυσμενείς συνθήκες, επικεντρώθηκαν σε 51 τραπεζικά ιδρύματα της ΕΕ με ποσοστό κάλυψης 70% επί του συνόλου. Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων αναμένεται την 29η Ιουλίου. Οι Ιταλικές τράπεζες βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος αυτές τις μέρες σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί ευρέως στον τύπο, ενώ παρατηρούνται ισχυρές πιέσεις στις τραπεζικές μετοχές και άλλων ευρωπαϊκών χωρών συμπεριλαμβανομένων και κάποιων από των συστημικά σημαντικών τραπεζικών ιδρυμάτων. Ειδικότερα, σε πρόσφατη έρευνα της Credit Suisse , οι αναλυτές προβλέπουν ότι το ένα τέταρτο των τραπεζικών ιδρυμάτων θα παρουσιάσει κεφαλαιακό έλλειμα υπό την χρήση του δυσμενούς σεναρίου (adverse scenario) των stress tests.
Σε επίπεδο εκτιμήσεων, οι απόψεις των οικονομολόγων – αναλυτών για την πιθανότητα της χρήσης του bail in ως εργαλείου εξυγίανσης στο μέλλον, διίστανται κυρίως λόγω της διαφορετικής αξιολόγησης τους για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης. Μεγάλο μέρος οικονομολόγων αντιμετωπίζει με δυσπιστία πορεία της παγκόσμιας ανάκαμψης , ειδικά μετά την πρόσφατη απόφαση για το Brexit, στηρίζοντας την άποψη ότι το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να είναι ευάλωτο και «ανοιχτό» σε ενδεχόμενες χρεοκοπίες τραπεζικών ιδρυμάτων. Συνεπώς, εάν υπάρξει ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης των Ευρωπαϊκών τραπεζών αναμφισβήτητα η ανάγκη αυτή θα πρέπει να καλυφθεί να με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και αυτό από ότι φαίνεται θα αποτελέσει πολιτική απόφαση της ΕΕ.
Τις τελευταίες μέρες, οι δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι για «κρατική παρέμβαση» παραπέμπουν στην επιλογή bail out ως μέθοδο αντιμετώπισης προβλημάτων που αναμένεται να ανακύψουν τις επόμενες μέρες στον Ευρωπαϊκό τραπεζικό χώρο. Αυτές οι δηλώσεις Ντράγκι σε συνδυασμό με την πολύ πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που έκρινε νόμιμους αλλά όχι δεσμευτικούς τους κανόνες της ΕΕ που επιβάλλουν απώλειες σε ομολογιούχους και μετόχους προβληματικών τραπεζών πριν την χορήγηση κρατικής βοήθειας , σκιαγραφούν τάση αποφυγής της επιλογής λύσεων bail in στο άμεσο μέλλον. Κανείς όμως, με τα υπάρχοντα δεδομένα υψηλής μεταβλητότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας , δεν μπορεί ασφαλώς να προβλέψει το τι μέλλει γενέσθαι.
Εδώ είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι Ελληνικές Τράπεζες δεν συμμετέχουν στα εν λόγω stress tests , άρα τα προαναφερόμενα αφορούν στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές Τράπεζες.
- Πως μπορούν να προστατευθούν οι καταθέσεις από τον κίνδυνο του Bail – In, ή καλύτερα από τον κλασσικό κίνδυνο Αντισυμβαλλομένου;
Η πρώτη και πιο απλή κίνηση, είναι η διασπορά των καταθέσεων σε διαφορετικά τραπεζικά ιδρύματα αλλά και σε διαφορετικές χώρες όπου είναι εφικτό. Με αυτό τον τρόπο ο εν λόγω κίνδυνος μοιράζεται στο ελάχιστο (διασπορά κινδύνου) και φέρει το ύψος της έκθεσης στο υπό δυσχέρεια χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και υπό τους όρους ενός πιθανού Bail In (π.χ. ποσοστό επί της κατάθεσης). Είναι θεμιτό οι ομολογιούχοι/ καταθέτες να εξετάζουν την ευρωστία και την χρηματοοικονομική κατάσταση του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στο οποίο τοποθετούν τα χρήματα τους.
- Πως θα επηρέαζε ένα ενδεχόμενο bail in σε ένα χρηματοπιστωτικό οργανισμό ή μια υποβάθμιση στο rating του εν λόγω οργανισμού , μια ασφαλιστική εταιρία – καταθέτη;
Ένα bail in επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο και σύμφωνα με τους όρους που επιβάλλονται για την ολοκλήρωση του, ιδιώτες και επιχειρήσεις – δηλαδή μειώνει το ύψος της κατάθεσης σύμφωνα με το οριζόμενο ποσοστό συμμετοχής στις ζημιές. Οι καταθέσεις μιας ασφαλιστικής εταιρίας είτε προέρχονται από εισπραχθέντα ασφάλιστρα τα οποία εξυπηρετούν την λειτουργία των συμβολαίων (μέρος αυτών μπορεί να αποτελεί ποσό προς επένδυση), είτε διατηρούνται ως διαθέσιμα για την καταβολή αποζημιώσεων. Και στις δύο περιπτώσεις, ένα bail in που θα βάρυνε τον καταθέτη – δηλαδή την εταιρία – θα σήμαινε ζημιά για την ίδια αφού ο καταναλωτής αφενός απέδωσε το απαιτούμενο ασφάλιστρο για την κάλυψη του συμβολαίου του και αφετέρου αναμένει την δικαιούμενη αποζημίωση σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου του. Ο κίνδυνος αντισυμβαλλομένου είναι ένας κίνδυνος που προβλέπεται από την οδηγία Φερεγγυότητα ΙΙ. Εάν τώρα τα αποτελέσματα των stress tests οδηγήσουν σε υποβάθμιση στο rating τραπεζών στις οποίες Ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρίες που εμπίπτουν στο Solvency II έχουν κατατεθειμένα τα χρήματα τους, αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται για τις εταιρίες αυτές ο κίνδυνος του αντισυμβαλλομένου , όπως τον ορίζει η νέα οδηγία για την φερεγγυότητα των ασφαλιστικών εταιριών και θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα που κρίνουν σκόπιμα για τη μείωση του.
