«Με την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των ανθρώπων δεν παίζει κανείς πολιτικά παιχνίδια. Είναι απαράδεκτο», αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών, για τη σύλληψη και συνεχιζόμενη κράτηση από την Τουρκία των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον ανταποκριτή της Frankfurter Allgemeine Zeitung, Μίκαελ Μάρτενς. «Είναι πρωτοφανές. Οι δύο στρατιώτες περιμένουν ήδη περισσότερο από τέσσερις μήνες να γίνει δίκη. Είναι δήθεν ύποπτοι για κατασκοπεία. Είναι ρεαλιστικό να ταξιδεύουν κατάσκοποι με στολή; Αυτά είναι ανοησίες! Όσα είδαν εκεί, δέκα μέτρα πέρα από τα σύνορα, θα μπορούσε κανείς να τα έχει δει και από την ελληνική πλευρά με κιάλια», τόνισε ο Νίκος Κοτζιάς.
«Πιστεύω ότι η ελευθερία και η ανθρώπινη ζωή δεν έχουν την ίδια σημασία στην Τουρκία με την Ελλάδα. Μου θυμίζει συχνά αυτό την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, όπου η ανθρώπινη ζωή και η ελευθερία έχουν επίσης διαφορετική αξία από ό,τι σε μας. Εμείς ποτέ δεν θα συλλαμβάναμε δύο Τούρκους ούτε θα τους φυλακίζαμε χωρίς δίκη για μήνες. Με την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των ανθρώπων δεν παίζει κανείς πολιτικά παιχνίδια. Είναι απαράδεκτο», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Για το προσφυγικό και στο ερώτημα εάν η Αθήνα είναι πρόθυμη να υπογράψει συμφωνία, ώστε οι μετανάστες που εντοπίζονται στη Γερμανία να μπορούν στη συνέχεια να στέλνονται πίσω στην Ελλάδα, εφόσον έχουν εισέλθει εδώ για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος, ο κ. Κοτζιάς υπογραμμίζει: «Μαζί με τη Γερμανία αναζητούμε μια ευρωπαϊκή λύση στο μεταναστευτικό ζήτημα. Το πρόβλημα σήμερα είναι ότι πολλοί έχουν την τάση να ξαναγυρίζουν σε εθνικές θέσεις και να σκέπτονται πολύ λίγο ευρωπαϊκά. Ζούμε σε μια αντίφαση: Ορισμένοι θέλουν να δώσουν σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους τη δυνατότητα να βρουν το μέλλον τους σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Άλλοι θέλουν να χτίσουν τείχη, για να κρατήσουν μακριά αυτούς τους ανθρώπους. Οι τελευταίοι περιφρονούν τα ανθρωπιστικά διδάγματα που αντλήσαμε από την ευρωπαϊκή ιστορία. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε βρει στην ΕΕ την ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο θέσεων», σύμφωνα με το ΑΜΠΕ.
Στην ερώτηση γιατί στα ιδιαίτερα πληττόμενα από την προσφυγική κρίση νησιά του Αιγαίου δεν υπάρχουν δικές τους επιτροπές εφέσεων, όσον αφορά τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, προκειμένου να μπορούν να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες γρήγορα και συγχρόνως σύμφωνα με πρότυπα που συνάδουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο ΥΠΕΞ δήλωσε: «Δεν είμαι εγώ βέβαια ο αρμόδιος υπουργός, αλλά αυτή ακούγεται σαν μια λογική ιδέα. Τέτοιες επιτροπές δεν θα μπορούσαν φυσικά να συσταθούν σε κάθε νησί, αλλά για τα μεγαλύτερα νησιά δεν θα ήταν κακό. Θα έπρεπε μόνο να υπάρξει συγχρηματοδότηση από την Ευρώπη και δυστυχώς δεν έχουμε αρκετή στήριξη από την Ευρώπη. Επιπλέον, ως υπουργός Εξωτερικών έχω κι ένα άλλο πρόβλημα: Όταν βιώνουμε εντάσεις σε σχέση με την Τουρκία, ξαφνικά έρχονται στα νησιά εκατοντάδες πρόσφυγες. Όταν δεν υπάρχουν εντάσεις, δεν έρχονται σχεδόν καθόλου. Κι αναρωτιέμαι πάντα: Είναι τυχαίο ή πρόκειται για πολιτική;».
Παράλληλα, υπενθύμισε ότι «όταν πριν από τρία χρόνια περικόπηκαν τα κονδύλια βοήθειας της παγκόσμιας κοινότητας για τη διατήρηση των προσφυγικών καταυλισμών στον Λίβανο και την Ιορδανία, προειδοποίησα ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε ένα νέο κύμα προσφύγων. Τότε, δέχτηκα επίθεση και υπήρξαν ισχυρισμοί ότι απειλούσα την Ευρώπη με κύμα προσφύγων. Ό,τι συνέβη στη συνέχεια, το καλοκαίρι του 2015, μας βρήκε όλους στην Ευρώπη απροετοίμαστους, γιατί δεν θελήσαμε να αναγνωρίσουμε αμέσως το πρόβλημα. Η Ευρώπη πρέπει να ασχοληθεί πολύ περισσότερο με τις αιτίες της μετανάστευσης. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση Άσαντ κατέσχεσε τις περιουσίες των Σύρων που μετανάστευσαν, γεγονός που καθιστά τη μελλοντική επιστροφή τους ακόμα δυσκολότερη. Επίσης, αν και αυτό πιθανόν να ακουστεί κυνικό, πρέπει να πω: χώρες που βομβάρδισαν τη Λιβύη ή τη Συρία δεν αναλαμβάνουν το κόστος των προσφυγικών ροών, που δημιουργούνται εξαιτίας των βομβαρδισμών...Εκείνο που λέω εγώ είναι ότι ο πόλεμος εκεί, στη Συρία, πρέπει να τελειώσει. Η Γερμανία και η Ελλάδα δεν έλαβαν μέρος σε αυτούς τους πολέμους, ανήκουν όμως στις χώρες που αναγκάζονται να υποφέρουν περισσότερο από τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Σ’ αυτή τη βάση, ο πρωθυπουργός μας Τσίπρας και η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ προσπαθούν να βρουν κοινές λύσεις. Ένα μέρος των κρατών της ΕΕ δεν είναι πρόθυμο να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκές λύσεις του μεταναστευτικού ζητήματος. Κατανοώ αυτή τη στάση, αν και δεν τη βρίσκω σωστή. Πρέπει να προσπαθεί κανείς να κατανοεί τις αντιδράσεις αυτών των χωρών. Ποιοι φόβοι αρθρώνονται εκεί; Πρόκειται για χώρες, που επανέκτησαν την εθνική αυτονομία τους μόλις πριν από 30 χρόνια και λιγότερο. Έπειτα, εκχώρησαν οικειοθελώς μέρος αυτής της πρόσφατα ανακτημένης κυριαρχίας τους στην ΕΕ, και τώρα βλέπουν να πλήττεται εξ αυτού και η σύνθεση του πληθυσμού τους...Αν δεν βρούμε μια ευρωπαϊκή λύση, θα καταφύγει κάθε κράτος σε εθνικές απαντήσεις. Αλλά και τους Ιταλούς μπορώ εν μέρει να τους καταλάβω. Δέχτηκαν πολλούς ανθρώπους από τη βόρεια Αφρική τα προηγούμενα χρόνια. Κι αυτή δεν είναι μόνο η συνέπεια των πολέμων, αλλά και της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής».
Σχετικά με την πρόταση να αυξηθεί το προσωπικό της υπηρεσίας προστασίας εξωτερικών συνόρων Frontex στις 100.000 και αν αυτό άλλαζε κάτι σε κράτη σαν την Ελλάδα, ο κ. Κοτζιάς τονίζει: «Μπορεί να είναι χρήσιμο να έχουμε εδώ περισσότερη Frontex, αλλά αυτό δεν θα αλλάξει κάτι στην ιδιορρυθμία της γεωγραφίας. Η απόσταση ανάμεσα σε ορισμένα ελληνικά νησιά και την Τουρκία ανέρχεται εν μέρει μόνο σε 1.200 ή 800 μέτρα. Στην αρχή, δεν είχαν συνειδητοποιήσει όλοι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ότι δεν υπάρχουν εκεί διεθνή ύδατα. H τουρκική επικράτεια συνορεύει άμεσα με την ελληνική. Ενόσω τα πλοιάρια βρίσκονται σε τουρκικά χωρικά ύδατα, εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Όταν φτάνουν σε ελληνικά χωρικά ύδατα, είμαστε υποχρεωμένοι από το διεθνές δίκαιο να δεχτούμε τους ανθρώπους. Πρέπει να ληφθεί πρόνοια, ώστε να μη δημιουργείται καν μια τέτοια κατάσταση... Το Ιράν έχει τρία εκατομμύρια πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, οι οποίοι έχουν την τάση να μετακινούνται προς τη Δύση. Από το ίδιο το Αφγανιστάν και το Πακιστάν έρχονται κι άλλες εκατοντάδες χιλιάδες. Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών δεν κάνουν τίποτα, για να απαλύνουν τη μοίρα αυτών των ανθρώπων και να σταματήσουν αυτές τις μετακινήσεις. Κράτη σαν το Αφγανιστάν και το Πακιστάν λαμβάνουν πολλά δις. Ευρώ για στήριξη από την ΕΕ. Γι’ αυτό επιμένω όχι μόνο να απαλύνουν αυτές οι χώρες τη μοίρα των προσφύγων που βρίσκονται στα σύνορά τους, αλλά να πάρουν πίσω και τους πολίτες τους από μας. Το Πακιστάν όμως δεν το κάνει, αντίθετα με την Αίγυπτο, για παράδειγμα. Αν τα κράτη υποστηρίζονται με κονδύλια δισεκατομμυρίων, αυτό θα πρέπει να συνδέεται στο μέλλον με όρους. Δεν μπορούν απλά να παίρνουν χρήματα από την Ευρώπη, χωρίς να συνεργάζονται σ’ αυτά τα ζητήματα».
