Τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία του ChatGPT, που άναψε το φυτίλι της παγκόσμιας επενδυτικής ευφορίας γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, οι αμφιβολίες αρχίζουν να πυκνώνουν. Παρότι τα κεφάλαια συνεχίζουν να ρέουν προς τον κλάδο, όλο και περισσότεροι επενδυτές αναρωτιούνται αν το ράλι μπορεί να διατηρηθεί, ή αν πλησιάζει η στιγμή της διόρθωσης.
Οι πρόσφατες πιέσεις στη μετοχή της Nvidia, η απότομη πτώση της Oracle μετά την αποκάλυψη αυξημένων δαπανών για υποδομές AI και η επιδείνωση του κλίματος γύρω από εταιρείες που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την OpenAI, ενισχύουν τη συζήτηση περί υπερβολών. Καθώς το βλέμμα στρέφεται προς το 2026, το βασικό δίλημμα για τη Wall Street είναι αν πρέπει να περιοριστεί η έκθεση στην τεχνητή νοημοσύνη ή αν, αντίθετα, η συγκυρία ευνοεί τον διπλασιασμό των στοιχημάτων.
Στο επίκεντρο των ανησυχιών βρίσκονται τρία κρίσιμα ερωτήματα: σε ποιους τομείς θα αποδώσει πραγματικά η τεχνητή νοημοσύνη, πόσο βιώσιμο είναι το τεράστιο κόστος ανάπτυξής της και αν τελικά οι χρήστες θα πληρώσουν για τις υπηρεσίες αυτές. Οι απαντήσεις θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία των χρηματιστηριακών αγορών τα επόμενα χρόνια.
Η άνοδος των μετοχών την τελευταία τριετία, ένα bull market περίπου 30 τρισ. δολαρίων, στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στους τεχνολογικούς κολοσσούς και στις εταιρείες που επωφελήθηκαν από τις επενδύσεις σε υποδομές AI, από τους κατασκευαστές μικροτσίπ, έως τους παρόχους ενέργειας.
Η εξάρτηση των βασικών χρηματιστηριακών δεικτών από μια σχετικά στενή ομάδα τίτλων καθιστά την αγορά ευάλωτη: αν οι μετοχές αυτές πάψουν να ανεβαίνουν, η επίδραση θα είναι ευρύτερη.
Κεφάλαια με υψηλό ρίσκο
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της OpenAI, η οποία σχεδιάζει επενδύσεις 1,4 τρισ. δολαρίων τα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός ότι τα έσοδά της υπολείπονται σημαντικά των λειτουργικών της δαπανών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η εταιρεία αναμένεται να «κάψει» περισσότερα από 100 δισ. δολάρια έως το 2029, πριν περάσει σε θετικές ταμειακές ροές.
Μέχρι στιγμής, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση δεν αποτελεί πρόβλημα. Ωστόσο, η αυξανόμενη ανησυχία για φαινόμενα «κυκλικής χρηματοδότησης», όπου οι ίδιες οι εταιρείες του οικοσυστήματος στηρίζουν η μία την άλλη, εντείνει τους φόβους ότι ένα κλείσιμο της στρόφιγγας θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρο τον κλάδο.
Παράλληλα, πολλές εισηγμένες εταιρείες βασίζονται όλο και περισσότερο στον δανεισμό για να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις τους σε data centers. Η Oracle, ενδεικτικά, έχει αντλήσει δεκάδες δισ. δολάρια μέσω ομολόγων, αυξάνοντας την πίεση στις ταμειακές της ροές. Η πρόσφατη άνοδος των δαπανών κεφαλαίου και η επιβράδυνση της ανάπτυξης των cloud υπηρεσιών οδήγησαν σε έντονες πιέσεις τη μετοχή και σε αύξηση του αντιλαμβανόμενου πιστωτικού κινδύνου.
Το κόστος της «κούρσας» των data centers
Οι μεγαλύτεροι τεχνολογικοί όμιλοι αναμένεται να δαπανήσουν πάνω από 400 δισ. δολάρια μέσα στους επόμενους 12 μήνες, κυρίως για υποδομές τεχνητής νοημοσύνης. Αν και τα έσοδα από σχετικές δραστηριότητες αυξάνονται, απέχουν ακόμη πολύ από το να καλύψουν το κόστος.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εκτόξευση των αποσβέσεων. Μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, οι σχετικές δαπάνες για ορισμένους κολοσσούς σχεδόν τριπλασιάστηκαν, γεγονός που απειλεί να περιορίσει τις επαναγορές μετοχών και τα μερίσματα. Για ορισμένες εταιρείες, οι ελεύθερες ταμειακές ροές ενδέχεται να γίνουν αρνητικές το 2026, μετά τις επιστροφές κεφαλαίου στους μετόχους.
Πέρα από τα νούμερα, το στοίχημα της τεχνητής νοημοσύνης σηματοδοτεί μια βαθιά στρατηγική μεταστροφή. Οι εταιρείες που έχτισαν την αξία τους πάνω σε γρήγορη ανάπτυξη με σχετικά χαμηλό κόστος, επενδύουν πλέον επιθετικά, με υψηλή μόχλευση και αβέβαιη απόδοση.
Υπερβολή ή ελεγχόμενος ενθουσιασμός;
Παρά τους φόβους, οι αποτιμήσεις δεν θυμίζουν ακόμη τα επίπεδα της «φούσκας» των dot-com. Ο Nasdaq 100 διαπραγματεύεται περίπου στις 26 φορές τα εκτιμώμενα κέρδη, πολύ χαμηλότερα από τα ακραία επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 2000.
Ωστόσο, ορισμένες μετοχές του χώρου εμφανίζουν ιδιαίτερα «τεντωμένες» αποτιμήσεις, γεγονός που εντείνει τον προβληματισμό.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σκηνικό έντονης αβεβαιότητας. Οι κίνδυνοι είναι πλέον ορατοί, αλλά η μαζική έξοδος δεν έχει ξεκινήσει. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι, ακόμη κι αν δεν υπάρξει κατάρρευση, είναι πιθανή μια σταδιακή μετατόπιση κεφαλαίων, μια «περιστροφή» της αγοράς μακριά από τα πιο πολυσυζητημένα ονόματα της τεχνητής νοημοσύνης.
Μένει να δούμε αν η επόμενη φάση θα επιβεβαιώσει το αφήγημα της τεχνολογικής επανάστασης ή αν θα αποκαλύψει τα όρια μιας επενδυτικής μόδας που μεγάλωσε πολύ γρήγορα.