Οι άνθρωποι που πιστεύουν σε μία ανώτερη δύναμη τείνουν να αναλαμβάνουν περισσότερους κινδύνους, θεωρώντας ότι θα τους σώσει από άσχημα αποτελέσματα ή παίρνουν λιγότερα ρίσκα, φοβούμενοι ότι ο Θεός θα ήθελε να έρθουν αντιμέτωποι με τα αποτελέσματα των ριψοκίνδυνων αποφάσεών τους; Στις ΗΠΑ τουλάχιστον, οι θεοσεβούμενοι Αμερικανοί αισθάνονται ότι ο Παντοδύναμος τους προστατεύει από κακοτοπιές: περίπου το 97% όσων πιστεύουν στον Θεό της Βίβλου, είπαν ότι ο Θεός τους προστάτεψε κάποια στιγμή.
Πώς, λοιπόν, το να πιστεύει κάποιος ότι έχει ένα προστατευτικό μέσο, επηρεάζει την προσέγγιση ενός ατόμου στον κίνδυνο;
Η ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Γιορκ, Σίντελ Γουάιτ και οι συνεργάτες της στο British Columbia διεξήγαγαν μια έρευνα για να μάθουν. «Θέλαμε να μάθουμε αν το να σκεφτόμαστε τον Θεό επηρέαζε την τάση ανάληψης ρίσκου. Δημιουργήσαμε λοιπόν ένα πολύ απλό πείραμα, όπου διερευνήσαμε αν οι άνθρωποι σκέφτονταν πραγματικά τον Θεό όταν εξέταζαν αν θα διακινδύνευαν ή όχι στην κοινωνική τους ζωή, την καριέρα τους ή σε ένα ψυχαγωγικό περιβάλλον» είπε η ίδια, μιλώντας στον Τζιμ Ντέιβλς και το περιοδικό "Nautilus".
Για την έρευνά τους, η Γουάιτ και οι συνεργάτες της στρατολόγησαν 631 Αμερικανούς Χριστιανούς και τους ζήτησαν να γράψουν για κάποιο ρίσκο που σκέφτονταν να αναλάβουν. Αργότερα, ρώτησαν τους ίδιους συμμετέχοντες πόσο πρόθυμοι θα ήταν να αναλάβουν αυτό το ρίσκο κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών. Προκειμένου να "βάλουν στην εξίσωση" την επιρροή των πεποιθήσεών τους για τον Θεό, χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες:
Στην ομάδα του πειράματος είπαν «Πριν απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις, σκεφτείτε την επιρροή του Θεού σε ό,τι συμβαίνει στη ζωή σας. Σκεφτείτε την πιθανότητα να εμπλακείτε σε αυτή την επικίνδυνη δραστηριότητα ή συμπεριφορά, αφού σκεφτείτε την επιρροή του Θεού στη ζωή σας». Στην ομάδα ελέγχου απλώς είπαν «σκεφτείτε την πιθανότητα να εμπλακείτε σε αυτήν την επικίνδυνη δραστηριότητα ή συμπεριφορά».
Η ιδέα ήταν ότι με την εκκίνηση της ιδέας του Θεού, θα τονιζόταν κάθε επιρροή που θα μπορούσαν να έχουν οι πεποιθήσεις τους για τον Θεό στη λήψη των αποφάσεών τους, στην πρώτη γραμμή του μυαλού τους.
Όπως αποδείχθηκε, η σκέψη για τον Θεό έκανε τους πιστούς λίγο πιο πρόθυμους να αναλάβουν μελλοντικούς κινδύνους.
Προηγούμενες εργασίες που είχαν στόχο να υποστηρίξουν τον αντίκτυπο των πεποιθήσεων γύρω από τον Θεό στην ανάληψη κινδύνων, είχαν δώσει ασυνεπή αποτελέσματα. Σύμφωνα με την Γουάιτ, αυτό οφείλεται στο ότι οι προηγούμενες μελέτες δεν χρησιμοποιούσαν μια αρκετά βαθιά μέθοδο εκκίνησης. «Η γενική ιδέα ήταν να ενεργοποιηθεί κάποια ιδέα στο μυαλό του συμμετέχοντος. Αυτό μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές μορφές», λέει. «Σε ορισμένες μελέτες αυτό είναι πολύ σιωπηρό και φαινομενικά ασυνείδητο, όταν μια ιδέα ή εικόνα παρουσιάζεται έξω από την προφανή επίγνωσή τους».
Με άλλα λόγια, σε μια προσπάθεια να μην αντιληφθούν οι συμμετέχοντες το σκοπό της μελέτης, ώστε να μην επηρεαστεί το αποτέλεσμα, ορισμένοι ερευνητές προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν μεθόδους που κρύβουν από τους συμμετέχοντες το γεγονός ότι προετοιμάζονται. Για παράδειγμα, μπορεί να τους ζητηθεί να ξεμπερδέψουν λέξεις και στην πειραματική συνθήκη, οι μισές από αυτές τις λέξεις θα σχετίζονται με τον Θεό και τη θρησκεία. Αυτό ονομάζεται «σιωπηρή εκκίνηση» και έχει ως αποτέλεσμα μια ρηχή εκκίνηση που δεν ενεργοποιεί επαρκώς τα είδη των πεποιθήσεων σχετικά με τη θρησκεία που μπορεί να επηρεάσουν τις αποφάσεις, σύμφωνα με την Γουάιτ.
Ο κίνδυνος της χρήσης σαφούς εκκίνησης, φυσικά, είναι ότι οι συμμετέχοντες μπορεί να καταλάβουν τι κάνουν οι πειραματιστές, κάτι που μπορεί να αλλοιώσει τα αποτελέσματα, επειδή οι άνθρωποι θα τείνουν να συμπεριφέρονται με τον τρόπο που πιστεύουν ότι θέλουν οι πειραματιστές (αυτό ονομάζεται " χαρακτηριστικά ζήτησης»). Για να βεβαιωθεί ότι αυτή η συνθήκη δεν θα επηρέαζε τα αποτελέσματα, η Γουάιτ ζήτησε από τους πιστούς να προσπαθήσουν να μαντέψουν την υπόθεση του πειράματος και διαπίστωσε ότι πάνω από το 90% των εικασιών δεν είχαν καμία σχέση με τον Θεό ή τη θρησκεία.
Πρέπει οι άνθρωποι να ρισκάρουν περισσότερο; Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η απάντηση είναι ναι. Οι άνθρωποι (και άλλα ζώα) τείνουν να αποστρέφονται παράλογα το ρίσκο, προτιμώντας ασφαλέστερες επιλογές απ' ότι επιλογές μεγαλύτερου ρίσκου αλλά με υψηλότερη αναμενόμενη αξία.
Όμως, όπως φαίνεται, η πίστη στον Θεό, μπορεί να προσφέρει ένα δίχτυ ψυχολογικής ασφάλειας.
