Ρεαλισμό και πρόθεση λελογισμένων αλλαγών στην αρχιτεκτονική του πολιτεύματος αποπνέουν οι κυβερνητικές προτάσεις για τη συνταγματική αναθεώρηση, οι οποίες θα αποτελέσουν τους επόμενους μήνες αντικείμενο δημόσιου διαλόγου και πολιτικής ζύμωσης. Αποτέλεσμα εσωκομματικών συμβιβασμών οι προτεινόμενες ρυθμίσεις για τον τρόπο εκλογής και τις αρμοδιότητες ΠτΔ, αποβλέπουν επίσης στην επίτευξη συναινέσεων από ευρρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων. Αρνητικές και με «κεκτημένη ταχύτητα» οι πρώτες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, η οποία όμως μπορεί να αποδεχθεί μελλοντικά ως βάση συζήτησης πολλές κυβερνητικές προτάσεις «ώριμων μεταρρυθμίσεων».
Κυβερνητικοί παράγοντες και πολιτικοί σχολιαστές εκτιμούν ότι με την πρόοδο του διαλόγου – που θα εκταθεί μέχρι την άνοιξη του επομένου έτους, αποδεκτές μπορεί να γίνουν οι ρυθμίσεις για την εκλογή ΠτΔ, την ουσιαστική κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, την ευθύνη υπουργών, τον συνταγματικό έλεγχο των νόμων.
Οσον αφορά τη συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος, εκτιμάται ότι θα εξαρτηθεί από τους συσχετισμούς κοινοβουλευτικής δύναμης που θα υπάρχουν στην τελική φάση της διαδικασίας συνταγματικής αναθεώρησης.
Πέραν της απλής αναλογικής, αντικείμενο αντιπαραθέσεων και πολεμικής αναμένεται ότι θα αποτελέσουν
- Ο καθορισμός αρμοδιοτήτων του ΠτΔ
- Η θέσπιση ορίου δύο συνεχών 4ετιών στην εκλογή βουλευτών
- Η διάταξη περί «θρησκευτικής ουδετερότητας» του κράτους
- Η προτεινόμενη ρύθμιση περί «εποικοδομητικής ψήφου δυσπιστίας», που προβλέπει ότι η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης πρέπει να συνοδεύεται από πρόταση για νέο πρωθυπουργό
Μικροκομματισμός και επικοινωνιακά
Όπως επισήμαιναν πολιτικοί σχολιαστές μετά τη χθεσινή παρουσίαση των κυβερνητικών προτάσεων συνταγματικής αναθεώρησης, στα υπόλοιπα σημεία μπορούν να επιτευχθούν ευρείες συναινέσεις, αν δεν κυριαρχήσει η μικροκομματική λογική.
Τόνιζαν μάλιστα ότι η στείρα αντιπαράθεση και η εκ προοιμίου αρνητική στάση της ΝΔ, μπορεί να εξυπηρετήσουν σε πρώτη φάση την κυβέρνηση, η οποία προτιμά να επικεντρώνεται ο πολιτικός διάλογος και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης, του εκλογικού νόμου κλπ, παρά στα φλέγοντα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρηση θα αποτελέσουν επίσης αντικείμενο εσωτερικής ζύμωσης στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου υπάρχουν σημαντικές διαφορές απόψεων. Η διαφοροποίηση εκφράζεται κυρίως από την ομάδα των «53+», η οποία φαίνεται ότι σε πρώτη φάση επέτυχε να επιβάλει στον Αλ. Τσίπρα και στην κυβέρνηση πολλές αλλαγές στις αρχικές προτάσεις τους για την εκλογή ΠτΔ και τις αρμοδιότητες του
Οι κυβερνητικές προτάσεις
Το κυβερνητικό σχέδιο συνταγματικής αναθεώρησης που παρουσίασε ο πρωθυπουργός, περιλαμβάνει τις ακόλουθες προτεινόμενες διατάξεις:
• Πάγιο εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής
• Εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας: Η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης θα συνοδεύεται υποχρεωτικά από πρόταση για νέο πρωθυπουργό.
• Ο ΠτΔ θα εκλέγεται από τη Βουλή με πλειοψηφία 2/3 (200 ψήφων). Εάν σε δύο ψηφοφορίες κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει αυτή την πλειοψηφία, η εκλογή θα γίνεται απ’ ευθείας απο το εκλογικό σώμα, μεταξύ των δύο υποψηφίων που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους στη Βουλή.
• Ο ΠτΔ θα έχει δικαίωμα να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστες για να κρίνει επί της συνταγματικότητας του.
• Βουλευτής δεν θα μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη.
• Πρωθυπουργός ορίζεται μόνο εν ενεργεία βουλευτής, με εξαίρεση τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό.
• Οποιασδήποτε συνθήκη μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους, κυρώνεται υποχρεωτικά με δημοψήφισμα.
• Διενεργείται δημοψήφισμα για εθνικά θέματα, με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών
• Δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών, για ψηφισμένο νόμο (με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά).
• Δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες.
• Καταργείται η βουλευτική ασυλία για ποινικά αδικήματα. Οι βουλευτές αντιμετωπίζονται ποινικά όπως κάθε πολίτης, με πιθανή εξαίρεση για αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με την εκτέλεση των καθηκόντων τους ως μελών της εθνικής αντιπροσωπείας.
• Τροποποίηση της διάταξης περί ευθύνης υπουργών.
• Ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του Κράτους, με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας.
• Σαφής και αποτελεσματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού.
• Συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας.
