Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» ήταν έκπληξη για πολλές διεθνείς δυνάμεις. Ξεκίνησε στις 4 το πρωί της 24ης Αυγούστου με τη μετακίνηση στρατευμάτων της συριακής αντιπολίτευσης, αποτελούμενων από 3000 στρατιώτες, προς την πόλη Jarabulus δίπλα στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία, υποστηριζόμενων από τον τουρκικό στρατό ο οποίος ήταν εφοδιασμένος με 25 άρματα μάχης και εκτοξευτήρες ρουκετών. Είχαν, επίσης, αεροπορική υποστήριξη από τουρκικά αεροσκάφη που στόχευαν τα στρατεύματα του ISIS που βρίσκονταν στην πόλη. Μέσα σε οκτώ ώρες, οι δυνάμεις της "Ασπίδας του Ευφράτη" απομάκρυναν το ISIS και απελευθέρωσαν την Jarabulus.
Η ερώτηση είναι: Γιατί τώρα;
Jarabulus: Η ιστορική αρχαία πόλη που βρίσκεται στο βόρειο άκρο της Συρίας στα σύνορα με την Τουρκία, μια πόλη που κατοικείται στην πλειοψηφία της από Άραβες, μια μειονότητα Κούρδων και μικρό Αρμενικό χριστιανικό πληθυσμό, συμμετείχε στη συριακή επανάσταση από την αρχή της το 2011 με πολλές διαδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς Άσσαντ και καταλήφθηκε από τις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης στα μέσα του 2012. Παρέμεινε έτσι έως τις 18 Ιανουαρίου 2014, όταν η πόλη και οι γύρω περιοχές έπεσαν στα χέρια του ISIS.
Η τουρκική αντίδραση ήρθε μετά από πολλές διεθνείς και περιφερειακές κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας, αρχής γενομένης με την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Recep Tayyip Erdoğan στη Μόσχα όπου συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin. Το συριακό ζήτημα είχε προτεραιότητα στις συνομιλίες, που εμπεριείχαν πολλές συμφωνίες σε θέματα οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Μετά από αυτή τη συνάντηση, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Mohammad Javad Zarif επισκέφθηκε την Άγκυρα, ενώ ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Joe Biden έφθανε στην Άγκυρα την ίδια μέρα που ξεκίνησε η επιχείρηση "Ασπίδα του Ευφράτη".
Πηγή, από το περιβάλλον της ρωσικής ηγεσίας, με διαβεβαίωσε ότι η συμφωνία που επετεύχθη την επόμενη μέρα της επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου, στη σύσκεψη μεταξύ των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων, καθώς και των επικεφαλής των Υπηρεσιών Πληροφοριών των δύο χωρών, συνοψίζεται στα εξής σημεία:
(α) Συγκατάθεση στις δυνάμεις της Συριακής αντιπολίτευσης να κινηθούν μέσω του τουρκικού εδάφους προς την πόλη Jarabulus.
(β) Συγκατάθεση στην τουρκική αεροπορία να εισέλθει στον συριακό εναέριο χώρο (σημειώνω ότι τα τουρκικά αεροσκάφη σταμάτησαν να εισέρχονται στον συριακό εναέριο χώρο μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους την 24η Νοεμβρίου 2015).
(γ) Οι συριακές και ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις δεν θα επιτεθούν στις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, αλλά θα τις υποστηρίξουν χτυπώντας στόχους του ISIS που βρίσκονται δυτικά του Ευφράτη.
Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει, επίσης, την αποδοχή κάθε τουρκικής στρατιωτικής ενέργειας εναντίον των κουρδικών δυνάμεων στα δυτικά του Ευφράτη, κόβοντας με αυτόν τον τρόπο τον δρόμο στο όνειρο των Αμερικανών για την δημιουργία κουρδικού μίνι-κράτους στα βόρεια της Συρίας.
Συμπερασματικά, ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη βόρεια Συρία είναι το αποτέλεσμα ρωσο-τουρκικής συμφωνίας και ιρανικής συναίνεσης, μακριά από την αμερικανική στρατηγική, η οποία αντιμετωπίζει τους Κούρδους σαν τον μόνο σύμμαχο στον πόλεμο κατά του ISIS. Τις ημέρες μετά την απελευθέρωση της Jarabulus, παρακολουθούμε μία ευθεία αντιπαράθεση των στρατιωτικών δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης, υποστηριζόμενων από την Τουρκία, με τις κουρδικές δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Τουρκία απομακρύνθηκε σχεδόν ολοσχερώς από την αμερικανική ηγεμονία.
Παρά τα όσα ειπώθηκαν τις δύο τελευταίες ημέρες από διάφορους Αμερικανούς αξιωματούχους, περί επίτευξης συμφωνίας με την τουρκική πλευρά για διακοπή των εχθροπραξιών εναντίον των Κούρδων συμμάχων τους, αυτά είναι απλά διαρροές. Οι Τούρκοι δεν πρόκειται να επιτρέψουν να δημιουργηθεί κουρδικό κράτος στη βόρεια Συρία, με οποιοδήποτε κόστος.
Το timing της εξαπόλυσης της επιχείρησης "Ασπίδα του Ευφράτη" συνδέεται κυρίως με δύο σημεία:
(α) Η πρώτη αντίδραση της τουρκικής ηγεσίας στην προσπάθεια του Λευκού Οίκου να ξεφύγει από το θέμα του Fethullah Gülen.
(β) Η αδυναμία που έχει επιδείξει η αμερικανική διοίκηση στη Μέση Ανατολή τους περασμένους μήνες, εξαιτίας της επερχόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Έτσι η τουρκική ηγεσία ένιωσε ότι αυτή είναι η ευκαιρία για μια επιχείρηση όπως η "Ασπίδα του Ευφράτη".
Στις μάχες των τελευταίων ωρών, σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης που κατάφεραν να συνδέσουν την Jarabulus με την πόλη Azaz, με αποτέλεσμα, κατ' αρχήν, να απομακρυνθεί τελείως το ISIS από τα τουρκικά σύνορα και κατά δεύτερον να αποκτήσει η αντιπολίτευση τον έλεγχο 90 χλμ. κατά μήκος των συνόρων και 15 χλμ. κατά πλάτος. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η περιοχή που, η Τουρκία εδώ και δύο χρόνια, επανειλημμένα, ζητούσε να ανακηρυχθεί ασφαλής περιοχή, προκειμένου να ελαφρύνει το βάρος των προσφύγων.
Από χθες, η Κίνα φιλοξενεί τη σύνοδο του G20. Είναι σε εξέλιξη αρκετές διμερείς συναντήσεις, οι οποίες θα καθορίσουν το μέλλον της περιοχής. Οι πιο σημαντικές από αυτές θα είναι μεταξύ του Τούρκου Προέδρου και του Αμερικανού ομολόγου του την πρώτη μέρα της συνόδου, καθώς αυτή με τον Ρώσο ομόλογό του σήμερα. Κατά τη γνώμη μου, η συριακή κρίση θα αποτελέσει των επίκεντρο αυτών των συναντήσεων. Θα μπορέσουν, άραγε, να καταλήξουν σε μία λύση;
*Η Εύα Ι. Κουλουριώτη είναι επιχειρηματίας και πολιτική αναλύτρια, ειδική στη Μέση Ανατολή.
Facebook: @evakoulouriotis, Twitter: @evacool_f
