«Η κατάσταση παραμένει και θα παραμείνει ως έχει. Ένα Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στην Λέσβο, ένα στην Χίο, ένα στην Σάμο, ένα στην Κω και ένα στην Λέρο. Αυτά δηλαδή που υπάρχουν και ο στόχος είναι να αποσυμπιεστούν. Ο,τιδήποτε άλλο είναι ψέμα», αναφέρει ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δημήτρης Βίτσας, ο οποίος απέστειλε επιστολή στους Περιφερειάρχες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου καθώς και στους πέντε δημάρχους των νησιών, τα οποία έχουν βρεθεί στο μάτι του προσφυγικού Κυκλώνα.
Αφορμή για την επιστολή ήταν, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ Βίτσας, τόσο η δημόσια ανακοίνωση των πέντε δημάρχων αλλά και το πλήθος φημών γύρω από το προσφυγικό. «Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα τα καθήκοντα του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής προσπάθησα, προσπαθώ και θα προσπαθώ κάτω από οιεσδήποτε συνθήκες να είμαι σε συνεννόηση με τους θεσμικούς φορείς και παράγοντες, αλλά και τους τοπικούς φορείς και στα πέντε νησιά και ιδιαίτερα με τις περιφερειακές και δημοτικές αρχές. Από την αρχή τόνισα πως δεν χρειάζεται πάντοτε να συμφωνούμε, αλλά είναι αναγκαίο να έχουμε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, γιατί χειριζόμαστε ένα σημαντικό θέμα με παγκόσμιες, ευρωπαϊκές και πατριωτικές διαστάσεις».
Όπως τονίζεται στην επιστολή η επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου είναι ο κύριος τρόπος «αποσυμπίεσης» που θα υλοποιείται είτε με μεταφορά σε κατάλληλους χώρους στην ενδοχώρα και πολιτική πίεση για ανακατανομή σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, είτε με επιστροφές οικειοθελείς ή με βάση την «Kοινή Δήλωση». «Εξαρτόμαστε πάντα από τις ροές, όμως και σε αυτό το επίπεδο έχει επιτευχθεί μείωση. Πρόσφατα, όπως είναι γνωστό, έγινε η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. Στο ίδιο διάστημα ανακοινώθηκε και με ΠΝΠ έγινε πράξη η διατήρηση του καθεστώτος χαμηλού ΦΠΑ στα 5 νησιά. Η διατήρηση του καθεστώτος χαμηλού ΦΠΑ στα 5 νησιά, έρχεται να προστεθεί στο «μεταφορικό ισοδύναμο», στον διπλασιασμό των πόρων για αναπτυξιακά έργα και στην αύξηση των προγραμμάτων ειδικών τοπικών έργων γιατί αναγνωρίζουμε την ιδιαιτερότητα της νησιωτικής ζωής, τον σημαντικό ρόλο των νησιών στην οικονομία και την ασφάλεια της χώρας, αλλά και το ειδικό βάρος που δέχονται. Αναγνωρίζουμε σημαίνει πως αναλαμβάνουμε και το χρέος αποσυμπίεσης τους από το βάρος και όχι βέβαια προσθέτουμε επιπλέον».
Όσον αφορά στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής και την συμφωνία Ελλάδας – Γερμανίας – Ισπανίας, ο κ Βίτσας υποστηρίζει πως κανένα συμπέρασμα της Συνόδου και καμία Συμφωνία δεν αφορά στα νησιά. «Όσον αφορά στην Συμφωνία επανενώσεων οικογενειών προς Γερμανία και επανεισδοχών από Γερμανία έχω επίσης να τονίσω τα εξής: Οι επανενώσεις οικογενειών προσφύγων από την Ελλάδα στην Γερμανία και οι επανεισδοχές υπηκόων τρίτων χωρών που μελλοντικά θα καταγραφούν στην Ελλάδα και παρατύπως θα βρεθούν στην Γερμανία αφορούν αποκλειστικά διαδικασίες και κέντρα της ενδοχώρας και όχι των 5 νησιών . Ακόμη πιο καθαρά: Κανείς δεν θα πάει απευθείας από τα νησιά για να επανενωθεί με την οικογένεια του στη Γερμανία και κανείς δεν θα επιστραφεί από την Γερμανία στα ελληνικά νησιά».
Μάλιστα, ειδικότερα για το ΚΥΤ της Σάμου, το οποίο είναι αυτή τη στιγμή υπερπλήρες, στην επιστολή ο υπουργός επισημαίνει πως παρά τις προσπάθειες δεν είναι καλό «ακόμη και όταν αποσυμπιεστεί. Η Ελλάδα έχει αναλάβει την υποχρέωση να βελτιώσει την κατάσταση. Με επίσημη επιστολή μου προς το Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Σάμου πρότεινα να εξευρεθεί νέος χώρος για την δημιουργία ΚΥΤ, δυναμικότητας έως 1.200 ατόμων που θα αντικαταστήσει το υπάρχον. "Αντικαταστήσει" σημαίνει πως το νέο ΚΥΤ θα λειτουργήσει μόνο και μόλις το υπάρχον ΚΥΤ σταματήσει την λειτουργία του. Το δε υπάρχον, σε συμφωνία με το ΥΠΕΘΑ, θα αποδοθεί σαν χώρος στον Δήμο Σάμου. Τί μπορεί πραγματικά να συμβεί. Είτε ο Δήμος Σάμου να υποδείξει χώρο ή χώρους ή το ΥΜΕΠΟ να προτείνει στον Δήμο Σάμου και στην Αντιπεριφέρεια χώρο ή χώρους. Επειδή κάθε υπεύθυνος φορέας (ή άνθρωπος) δεν προτείνει κάτι που δεν έχει, το ΥΜΕΠΟ έχει απευθυνθεί σε Υπουργεία ή σε άλλους δημόσιους φορείς, ώστε να συντάξει την πρόταση του. Είναι όμως εξίσου πιθανόν αυτές οι ενέργειες να αποτύχουν αν ο δήμος, η αντιπεριφέρεια και οι τοπικοί φορείς διαφωνούν. Εν τοιαύτη περιπτώσει, το ΚΥΤ (και το αντίστοιχο «βάρος») θα παραμείνει στο Βαθύ, (με αντίστοιχη ευθύνη των τοπικών θεσμών), όπου πέραν της «αποσυμπίεσης» θα γίνει ότι είναι τεχνικά και ανθρωπίνως δυνατόν ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση».
