Οι 6 απειλές για την ελληνική οικονομία

Η βουτιά των επενδύσεων μετά τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης, το εξωτερικό έλλειμμα, ο υψηλός πληθωρισμός και το δημογραφικό είναι μεταξύ των βασικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ήδη ελληνική οικονομία και τα οποία θα οξυνθούν στη συνέχεια, εάν δεν δρομολογηθούν άμεσες παρεμβάσεις.

Αυτά επισημαίνει η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, κρούοντας «καμπανάκια» για την οικονομία, η οποία βιώνει μια περίοδο δημοσιονομικής ευμάρειας και άνοδο των χρηματοδοτούμενων από τα ΤΑΑ, επενδύσεων, που σκεπάζουν τα δομικά προβλήματα.

Αναλυτικότερα το ΓΠΚΒ, σχετικά με τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, τονίζει τα ακόλουθα:

1. Παρά τη βελτίωση των επιμέρους ισοζυγίων, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών παραμένει αισθητά αρνητικό, αντανακλώντας τη διαρθρωτική εξάρτηση της οικονομίας από εισαγόμενα αγαθά και καύσιμα και καθιστώντας την ανάπτυξη ευάλωτη σε μεταβολές των διεθνών τιμών και του παγκόσμιου εμπορίου.
2. Μετά την εποχή του Ταμείου Ανάκαμψης, ο βασικός μοχλός ανάπτυξης πρέπει να είναι οι ιδιωτικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας. Το Γραφείο απαριθμεί τα βασικά εμπόδια που λειτουργούν ανασταλτικά: κόστος ενέργειας, έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων, αβεβαιότητα για το μέλλον και ρυθμιστικό πλαίσιο. Συνεπώς, η αύξηση των επενδύσεων προϋποθέτει στοχευμένη άρση αυτών των εμποδίων.
3. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα από τα μέσα του 2024 παρουσιάζει σημάδια ανθεκτικότητας παρά την ισχυρή διαφαινόμενη τάση επιστροφής στον στόχο του 2,0% από την αρχή του 2024. Συνολικά, η συγκέντρωση σημαντικού βάρους σε υπηρεσίες που αυξάνονται με ρυθμούς σαφώς υψηλότερους του γενικού δείκτη λειτουργεί ως βασικός μηχανισμός διατήρησης του πυρήνα πληθωρισμού σε σχετικά αυξημένα επίπεδα, περιορίζοντας τον ρυθμό αποκλιμάκωσης του συνολικού πληθωρισμού ακόμη και σε περιόδους υποχώρησης άλλων συνιστωσών.
4. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Eπιτροπής Mind the Gap, η Ελλάδα δε διαθέτει μηχανισμό για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των φορολογικών απαλλαγών (’tax expenditures’). Για το 2023 (2024), τα απολεσθέντα έσοδα λόγω απαλλαγών αντιστοιχούν στο 31% (33%) περίπου των συνολικών φορολογικών εσόδων. Επίσης, πρέπει να επιταχυνθεί η διαμόρφωση στρατηγικής για την αξιολόγηση κινδύνων φορολογικής συμμόρφωσης (εσωτερικός έλεγχος, αποτελεσματικότητα του συστήματος ποινών για καθυστερημένες υποβολές ή πληρωμές). 
5. Η αυξανόμενη συχνότητα έντονων φυσικών φαινομένων και καταστροφών (πλημμύρες, πυρκαγιές) οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες δαπάνες αποκατάστασης και ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας, δεσμεύοντας πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε άλλες παραγωγικές επενδύσεις.
6. Το δυσμενές δημογραφικό προφίλ της χώρας (γήρανση πληθυσμού, υπογεννητικότητα, εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου) σε συνδυασμό με ελλείψεις σε εξειδικευμένες δεξιότητες περιορίζει τη μελλοντική προσφορά εργασίας και δυσκολεύει την πλήρη αξιοποίηση των επενδύσεων σε κλάδους έντασης γνώσης και τεχνολογικής καινοτομίας.

Υπάρχουν και θετικές εξελίξεις

Το ΓΠΚΒ, αναφέρει και τις θετικές εξελίξεις της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες είναι οι ακόλουθες:

1. Η πρόωρη αποπληρωμή χρέους ύψους 5,29 δισ. ευρώ από το GLF βάζει τις βάσεις για περαιτέρω αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας–όπως η πρόσφατη από τον οίκο Fitch– περιορίζει τον επιτοκιακό κίνδυνο, απαλλάσσει τον Κρατικό Προϋπολογισμό από μελλοντικούς τόκους, και έχει θετικές επιπτώσεις και σε όρους ενίσχυσης της παραγωγικότητας.
2. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Mind the Gap, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο τα τελευταία έτη στη σύγκλιση του ’Κενού Συμμόρφωσης ΦΠΑ’ προς τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Για το 2023 το κενό αυτό εκτιμάται στα 3 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 11% του εσόδου από ΦΠΑ που θα μπορούσε να εισπραχθεί κάτω από πλήρη συμμόρφωση, με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 9.5%. ΄Οπως αναφέρει η έκθεση, μεταξύ των ετών 2019- 2023, το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 13%.
3. Η επενδυτική δραστηριότητα βρίσκεται σε τροχιά επιτάχυνσης το 2026 συμβάλλοντας στην κάλυψη του επενδυτικού κενού της χώρας. Σε αυτό τον στόχο ενδέχεται να συμβάλει και η δημιουργία του νέου Εθνικού Ταμείου Καινοτομίας και Υποδομών.
4. Η θετική εικόνα της αγοράς εργασίας με την ανεργία να κινείται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα σε συνδυασμό με την αναμενόμενη αύξηση του καθαρού διαθεσίμου εισοδήματος των μισθωτών θα στηρίξουν την ιδιωτική κατανάλωση.
5. Η ανακοίνωση για επιδοτήσεις ύψους 400 εκατ. ευρώ για ανακαινίσεις κατοικιών σε συνδυασμό με αυξημένα κίνητρα κατασκευής νέων θα συμβάλει σε μια σταδιακή αποκλιμάκωση του κόστους στέγασης. Παράλληλα, η μείωση του κόστους τραπεζικού δανεισμού για επιχειρήσεις και νοικοκυριά αναμένεται να ενισχύσει την πραγματική αγοραστική δύναμη και να διευκολύνει τη χρηματοδότηση επενδύσεων, κεφαλαίου κίνησης και στεγαστικών δανείων.