Ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας για την ποιότητα και τις τιμές των παρεχομένων υπηρεσιών, βρίσκεται στο στόχαστρο κλαδικής έρευνας της Επιτροπής Ανταγωνισμού καθώς ξεκινάει δημόσια διαβούλευση στο πλαίσιο της έρευνας για την «Παροχή Ιδιωτικών Υπηρεσιών Υγείας και συναφών Υπηρεσιών Ασφάλισης».
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, όπως αναφέρει σε σημερινή ανακοίνωσή της, λαμβάνοντας υπόψη τις ανακατατάξεις που συμβαίνουν την τελευταία πενταετία στον κλάδο παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας καθώς και την αναδιαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου παροχής συναφών ασφαλιστικών υπηρεσιών, αποφάσισε στις 5 Ιουλίου 2021 την έναρξη κλαδικής έρευνας στην παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και συναφών υπηρεσιών ασφάλισης, ασκώντας τη σχετική αρμοδιότητα που έχει αναλάβει βάσει του άρθρου 40 του ν. 3959/2011.
Στο πλαίσιο της πρώτης φάσης της διεξαγωγής της εν λόγω κλαδικής έρευνας, κηρύσσεται η έναρξη δημόσιας διαβούλευσης, και κάθε ενδιαφερόμενο μέρος μπορεί να εκθέσει τα σχόλια και τις θέσεις του αναφορικά με τις συνθήκες του ανταγωνισμού στον ευρύτερο κλάδο. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν μέρος στη δημόσια διαβούλευση διά ζώσης, συμμετέχοντας στη σχετική ημερίδα-τηλεδιάσκεψη που θα διοργανώσει η Επιτροπή Ανταγωνισμού εντός του Σεπτεμβρίου 2021, ή και υποβάλλοντας τις απόψεις τους εγγράφως, με τη μορφή υπομνήματος.
Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους στόχους, τη σκοπιμότητα και το αντικείμενο της κλαδικής έρευνας στην παροχή υπηρεσιών υγείας και συναφών υπηρεσιών ασφάλισης, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν την ειδική ιστοσελίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού και να βρουν πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής τους στην δημόσια διαβούλευση.
Επιπλέον, στην ειδική ιστοσελίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την κλαδική έρευνα στην παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και συναφών υπηρεσιών ασφάλισης, επιχειρήσεις, πολίτες και φορείς μπορούν να:
* ενημερώνονται για την εξέλιξη της κλαδικής έρευνας
* ενημερώνονται για το χρονοδιάγραμμα αυτής
* αναζητούν απαντήσεις στα ερωτήματά τους
Για οποιοδήποτε θέμα μπορούν να επικοινωνούν αποστέλλοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο medinsur@epant.gr.
Η έρευνα
Το δικαίωμα στην προστασία της υγείας προβλέπεται και προστατεύεται από το ελληνικό Σύνταγμα ως ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα καθότι σχετίζεται με την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.
Στην Ελλάδα αν και το Εθνικό Σύστημα Υγείας προσφέρει καθολική κάλυψη, παρατηρείται διαχρονικά ιδιαίτερα σημαντική συμμετοχή της ιδιωτικής δαπάνης στην παροχή υπηρεσιών υγείας, το 90% της οποίας σύμφωνα με έρευνες του κλάδου φαίνεται να προέρχεται απευθείας από τους ιδιώτες με μόλις το 10% να καλύπτεται από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.
Η λειτουργία της αγοράς παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας συνδέεται άρρηκτα με την αγορά υπηρεσιών ασφαλιστικής κάλυψης υγείας, λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει αναφορικά τόσο με την ανάγκη χρήσης των σχετικών υπηρεσιών όσο και το αποτέλεσμα της χρήσης τους.
Υπό αυτό το πρίσμα, η οργάνωση και λειτουργία των γειτονικών και αλληλοεξαρτώμενων αγορών της παροχής υπηρεσιών υγείας και της παροχής ασφαλιστικής κάλυψης υγείας έχει ως επίκεντρο τους διαφορετικούς τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας και των παρόχων ασφαλιστικής κάλυψης. Οι βασικές μεταβλητές του μηχανισμού των εν λόγω αγορών περιλαμβάνουν την ποιότητα και τις τιμές των παρεχομένων υπηρεσιών, το εύρος δικτύου, τα ασφάλιστρα και το εύρος ασφαλιστικής κάλυψης. Ο ανταγωνισμός που αναπτύσσεται στον ευρύτερο κλάδο μπορεί να είναι οριζόντιος μεταξύ παρόχων υπηρεσιών υγείας και μεταξύ παρόχων ασφαλιστικής κάλυψης υγείας αλλά και κάθετος αναφορικά με τη διαπραγματευτική δύναμη μεταξύ παρόχων ασφαλιστικής κάλυψης και παρόχων υπηρεσιών υγείας.
Σε κάθε στάδιο, πρέπει να συνυπολογιστούν όχι μόνο οι προαναφερόμενες μεταβλητές αλλά και η δυναμική ανάπτυξη του κλάδου υπηρεσιών υγείας και παροχής υπηρεσιών ασφάλισης, όπως ο θολός πλέον διαχωρισμός μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων υπηρεσιών καθώς και η επίδραση της διαχείρισης ιατρικών δεδομένων και δεδομένων ασφάλισης από τους αντίστοιχους παρόχους, ειδικά στην περίπτωση μερικής ή ολικής καθετοποίησης των υφιστάμενων παρόχων υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης.
Zητήματα ανταγωνισμού προς διερεύνηση εντοπίζονται, καταρχήν, στη διαδικασία ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας για την ποιότητα και τις τιμές των παρεχομένων υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της κλαδικής έρευνας θα πρέπει να αποτυπωθεί η νέα δομή και οι ιδιαιτερότητες της αγοράς όπως τείνει να διαμορφωθεί σε συνέχεια των εξαγορών που λαμβάνουν χώρα στον ευρύτερο κλάδο υγείας και ασφάλισης, με την κάθετη ολοκλήρωση επιχειρήσεων αλλά και με τη διερεύνηση τυχόν διαρθρωτικών δεσμών μεταξύ ανταγωνιστών καθώς και την αποτύπωση σχέσεων μερικής κάθετης ολοκλήρωσης, ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η λειτουργία των αγορών και η συγκέντρωση που παρατηρείται σε ορισμένες γεωγραφικές αγορές (π.χ Αττική). Στη συνέχεια θα πρέπει να αποτυπωθεί αν έχει επέλθει ισχυροποίηση συγκεκριμένων παικτών στην αγορά ή σε ποιο βαθμό η συγκέντρωση του κλάδου παράγει συμμετρία μεριδίων διευκολύνοντας σε αυτήν την περίπτωση συντονισμένα ή μη αποτελέσματα απορρέοντα από τη δομή της αγοράς. 'Αλλα θέματα που θα πρέπει να διερευνηθούν είναι η τυχόν ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη συγκεκριμένων παικτών στην αγορά και/ή η πιθανότητα σιωπηρού συντονισμού των παρόχων υπηρεσιών υγείας στις αγορές που προσδιορίζουν την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας (υποδομές, τεχνολογίες, φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό κτλ). Στην αξιολόγηση των ανωτέρω θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ο βαθμός που η πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων ασθενών ή/και ιατρών μπορεί να επηρεάσει πραγματικά ή/και δυνητικά τις παραπάνω σχέσεις και πρακτικές.
'Αλλα δυνητικά ζητήματα προς διερεύνηση εντοπίζονται στον ανταγωνισμό μεταξύ των παρόχων ασφαλιστικής κάλυψης για το προσφερόμενο δίκτυο υπηρεσιών υγείας, τις τιμές σε συνάρτηση με την προσφερόμενη ποιότητα στα διαθέσιμα ασφαλιστικά πακέτα αλλά κυρίως στη διαπραγματευτική δύναμη μεταξύ των παρόχων ασφαλιστικής κάλυψης και των παρόχων υπηρεσιών υγείας για τις τιμές και την προσέλκυση πελατείας μέσω άλλων παραμέτρων όπως ποιότητα, ποικιλία, εύρος δικτύου κλπ. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να διερευνηθούν οι σχέσεις που διαμορφώνονται σε ένα οικοσύστημα που ορίζεται από μια δίπλευρη πλατφόρμα το ρόλο της οποίας αναλαμβάνει η εταιρία παροχής ασφαλιστικών υπηρεσιών προκειμένου να διασυνδέσει παρόχους υπηρεσιών υγείας με ασφαλισμένους.
Επίσης, ζητήματα ανταγωνισμού προς διερεύνηση είναι τα εμπόδια εισόδου στην αγορά παροχής υπηρεσιών υγείας και στην αγορά ασφαλιστικής κάλυψης, τα οποία δύναται να επηρεάζουν την καινοτομία και την ανάπτυξη της αγοράς, όπως επίσης τα ρυθμιστικά θέματα τόσο στην αγορά παροχής υπηρεσιών υγείας όσο και στην αγορά παροχής ασφαλιστικής κάλυψης. Ειδικότερη ανάλυση χρειάζεται επίσης για να κατανοηθεί περαιτέρω και ο τρόπος με τον οποίον οι κρατικοί φορείς και οργανισμοί, είτε ως πάροχοι υγείας, είτε ως πάροχοι ασφαλιστικής κάλυψης για υπηρεσίες υγείας, επηρεάζουν την ισορροπία της αγοράς και την συμπεριφορά των ιδιωτών.
Νέες πρακτικές που έχουν εισέλθει δυναμικά στον κλάδο και θα αποτελέσουν αντικείμενο έρευνας της κλαδικής είναι ο ρόλος των δεδομένων στην ανάπτυξη του κλάδου της προσωποποιημένης ιατρικής (personalized medicine) και οι αλλαγές στην αλυσίδα αξίας για τις ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και το πώς αυτές επηρεάζουν τον σχετικό κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας μέσω και της δυνατότητας που παρέχει η συλλογή Μεγάλων Δεδομένων (Big Data).
Στην ευρύτερη αλυσίδα αξίας υπηρεσιών υγείας, διάφοροι πάροχοι κατέχουν διαφορετικούς τύπους δεδομένων.
* Κλινικά δεδομένα (ασθενών )διατηρούνται συνήθως από ιατρούς και δεδομένα κλινικών δοκιμών κατέχονται από φαρμακευτικές εταιρείες.
* Οι εταιρείες Διαδικτύου, όπως μηχανές διαδικτυακής αναζήτησης, επιγραμμικές πλατφόρμες, ή συγκεκριμένοι πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών υγείας, ενδέχεται να διατηρούν δεδομένα σχετικά με την υγεία, τη συμπεριφορά, τους φόβους και τη συμπεριφορά των ασθενών (δεδομένα τρόπου ζωής).
* Εταιρείες ιατροτεχνολογικών προϊόντων, ιδίως στο πλαίσιο της ανάπτυξης εφαρμογών (ηλεκτρονικής) e-υγείας (π.χ. φορητοί έξυπνοι αισθητήρες και μικροσκοπικές συσκευές εκτός ή εντός του ανθρώπινου σώματος) συλλέγουν τις απαραίτητες ιατρικές πληροφορίες και ανταλλάσσουν δεδομένα σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη συμβάλλοντας σε λύσεις ηλεκτρονικής e-υγείας.
* Οι αρχές δημόσιας υγείας, οι ασφαλιστικές εταιρείες και συγκεκριμένες εταιρείες δεδομένων υγείας διατηρούν δεδομένα σχετικά με το κόστος και την κατανάλωση φαρμακευτικών προϊόντων ή υγειονομικής περίθαλψης.
Οι εξελίξεις στη διάγνωση και η δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο μεταξύ διαφορετικών συσκευών παρακολούθησης (π.χ. αισθητήρες ενσωματωμένους σε κινητά τηλέφωνα και συσκευές παρακολούθησης) έχουν αλλάξει δραστικά τη δυνατότητα διάγνωσης, αξιολόγησης και απόκρισης εγκαίρως. Αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης μπορούν να εξετάζουν τα πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία δεδομένων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των γονιδιωματικών ακολουθιών, των αρχείων κλινικής περίθαλψης ασθενών και των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών εξετάσεων για να κάνουν προβλέψεις και συστάσεις. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) χρησιμοποιείται περαιτέρω για να μετατρέψει ένα πλήθος δεδομένων σε δυνητικά πολύτιμες πληροφορίες που ενδιαφέρουν τους ασθενείς, τα νοσοκομεία, τους ασφαλιστές και άλλους παρόχους υγείας. Ψηφιακές λύσεις υγείας, όπως υπηρεσίες διαλογής και δοκιμών που διατίθενται σε εφαρμογές ή ακόμη και τεχνητοί γιατροί, θα είναι άμεσα προσβάσιμες σε κινητές συσκευές. Η ενίσχυση του ανταγωνισμού και της δυνατότητας νεοφυών εταιρειών υπηρεσιών ιατρικής τεχνολογίας να εισέλθουν σε αυτές τις αγορές συμβάλλει στην καινοτομία και σε ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας.
Βάσει των ανωτέρω, η κλαδική έρευνα θα εξετάσει επίσης:
* τη δομή και διακυβέρνηση της αλυσίδας αξίας υπηρεσιών υγείας, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία των δεδομένων,
* τις στρατηγικές και τα επιχειρηματικά μοντέλα των επιχειρήσεων, αλλά και τους δυνητικούς ανταγωνιστές που μπορούν να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν τον τομέα, ιδιαίτερα λόγω και της ανάπτυξης υπηρεσιών και οικοσυστημάτων MedTech και InsurTech,
* τον τρόπο με τον οποίο οι υφιστάμενοι ρυθμιστικοί κανόνες ενδέχεται να επηρεάζουν τον ανταγωνισμό σε αυτά τα νέα οικοσυστήματα.
Σημειώνεται ότι τα ανωτέρω τελούν υπό την επιφύλαξη της δυνατότητας της Επιτροπής Ανταγωνισμού να εξειδικεύσει περαιτέρω ή/και να περιορίσει το αντικείμενο της έρευνας, ανάλογα με τα κατά περίπτωση ευρήματα της έρευνας, καθώς αυτή εξελίσσεται.
