Στον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας, με πλήθος τάνκερ απροσδιόριστης ιδιοκτησίας, περνούν όλο και περισσότερα τάνκερ Ελλήνων εφοπλιστών, οι οποίοι φαίνεται ότι εγκαταλείπουν το όλο και πιο δύσκολο... άθλημα της διακίνησης ρωσικού πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, λόγω των διεθνών κυρώσεων, και πωλούν τα πλοία τους σε ρωσικά συμφέροντα, πιθανότατα συνδεδεμένα με το ρωσικό κράτος και τις ενεργειακές της χώρας.
Το θέμα αρχίζει να προκαλεί ανησυχίες σε διεθνείς οικονομικούς κύκλους, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι όσο μεγαλώνει ο «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας και αποκτά μεγαλύτερα μερίδια στη διεθνή διακίνηση ρωσικού πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων, τόσο θα γίνεται πιο δύσκολη η επιτήρηση της εφαρμογής των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Δύση, με σπουδαιότερη την απαγόρευση διακίνησης ρωσικού πετρελαίου σε τιμές άνω των 60 δολ. το βαρέλι, μια απαγόρευση που έχει προκαλέσει σοβαρή «αιμορραγία» εσόδων στη Ρωσία.
Ο Ρόμπιν Μπρουκς, επικεφαλής οικονομολόγος του International Institute of Finance (θυγατρικός οργανισμός της Παγκόσμιας Τράπεζας) αναφέρει ότι «αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι Έλληνες εφοπλιστές χρησιμοποίησαν τα πετρελαιοφόρα τους για να βοηθήσουν τον Πούτιν. Καθώς ο πόλεμος προχωρούσε, άλλαξαν στρατηγική, πουλώντας τα πλοία τους στη Ρωσία. Ο Πούτιν δεν μπορεί να χτίσει τον σκιώδη στόλο του χωρίς βοήθεια από τους Έλληνες εφοπλιστές».
Όπως σημειώνει ο οικονομολόγος, αυτές οι πωλήσεις ελληνόκτητων πλοίων στον σκιώδη στόλο είναι πιθανώς ένας λόγος για τον οποίο το μερίδιο των ελληνικών πετρελαιοφόρων μειώνεται σταθερά, μετά την κορύφωσή του τον Απρίλιο του 2022. Όπως φαίνεται στο γράφημα του Μπρουκς, το μερίδιο των ελληνικών τάνκερ στη διακίνηση πετρελαίου από τη Ρωσία ξεπέρασε και το 60% τον Απρίλιο του 2022 και έκτοτε κινείται πτωτικά, υποχωρώντας κοντά στο 40% τον Ιούλιο του 2023.
Το μερίδιο ελληνόκτητων τάνκερ στη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου
Εξηγώντας αυτό το φαινόμενο, ο Μπρουκς πιθανολογεί ότι για τους Έλληνες εφοπλιστές είναι πιο επικερδές να πουλήσουν πλοία στη Ρωσία, παρά να συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν για μεταφορές πετρελαίου, ειδικά με όλη τη γραφειοκρατία που δυσκολεύει το εμπόριο μετά την επιβολή των ανώτατων ορίων τιμής πετρελαίου και προϊόντων από το G7.
Όπως αποκαλύπτει ο Μπρουκς, το IIF «έτρεξε» μια άσκηση για να διαπιστώσει τι συμβαίνει με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των τάνκερ που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα διερεύνησης στοιχείων στο διαδίκτυο (web crawler) για να εντοπίσει τους πραγματικούς ιδιοκτήτες, με βάση τις καταχωρήσεις στα νηολόγια.
Τα αποτελέσματα παρουσιάσουν ενδιαφέρον, καθώς, όπως σημειώνει ο Μπρουκς, όλο και πιο συχνά το πρόγραμμα ανίχνευσης φθάνει σε αδιέξοδο, δηλαδή διαπιστώνεται ότι αρκετά τάνκερ περνούν από καθεστώς φανερής ιδιοκτησίας σε άγνωστους ιδιοκτήτες, κάτι που σημαίνει ότι ενδεχομένως έχουν ενταχθεί στον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας. Ο Μπρουκς αναφέρει ορισμένα παραδείγματα:
- Τάνκερ με κωδικό στον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) 9285859 ονομαζόταν "Wonder Bellatrix" και είχε έναν Κύπριο πραγματικό δικαιούχο. Από τον Ιούνιο του 2023 ταξιδεύει με το όνομα "Eastern Pearl" με άγνωστο πραγματικό ιδιοκτήτη.
- Πλοίο με κωδικό IMO 9299721 ονομαζόταν "Oberon" με πραγματικός δικαιούχος την LL Energy SA από τον Πειραιά. Από τον Σεπτέμβριο του 2022 ταξιδεύει με το όνομα «Cepheus» με ασαφή πραγματικό ιδιοκτήτη.
- Τάνκερ με κωδικό IMO 9290309 παλαιότερα ονομαζόταν "Seagrace" και ο πραγματικός ιδιοκτήτης ήταν η Thenamaris Ships Management με έδρα στη Βουλιαγμένη. Από τον Σεπτέμβριο του 2022 αυτό το πετρελαιοφόρο ονομάζεται "Thea" με πραγματικό ιδιοκτήτη που είναι άγνωστος.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του IIF διευκρινίζει ότι, όταν ο ανιχνευτής φτάνει σε αδιέξοδο, αυτό δεν αποτελεί οριστική απόδειξη ότι ένα πλοίο βρίσκεται στον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας. Αλλά είναι εξαιρετικά ενδεικτικό, καθώς σημαίνει ότι γίνεται προσπάθεια να αποκρυφτεί ο πραγματικός ιδιοκτήτης. Τα παραδείγματα που αναφέρονται είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχουν πολλά, πολλά περισσότερα, όπως τονίζει ο Μπρουκς.
Η πρόταση του Μπρουκς είναι να απαγορεύσουν αμέσως η ΕΕ και το G7 την πώληση πετρελαιοφόρων δυτικής ιδιοκτησίας, εκτός εάν αποκαλύπτεται ο νέος πραγματικός δικαιούχος και αυτός προέρχεται από χώρες της Δύσης. Η αποτυχία να το πράξουν γρήγορα θα επιτρέψει στον Πούτιν να συγκροτήσει τον σκιώδη στόλο του ανεξέλεγκτα και να υπονομεύει το ανώτατο όριο τιμών πετρελαίου της G7 στο μέλλον.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της Δύσης έναντι του Πούτιν, όπως σημειώνει, είναι ότι ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της χωρητικότητας των πετρελαιοφόρων που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο στην παγκόσμια αγορά. Οι Έλληνες εφοπλιστές που πωλούν τα πλοία τους σε άγνωστους ιδιοκτήτες απειλούν αυτό το πλεονέκτημα και την επιβολή του ανώτατου ορίου τιμών πετρελαίου της G7 στο μέλλον.
Πιο αυστηρό καθεστώς κυρώσεων
Υπενθυμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε πρόσφατα να επιβάλει την... εσχάτη των ποινών, δηλαδή την πλήρη απαγόρευση ελλιμενισμού στην Ευρώπη, στα τάνκερ που σπάνε το εμπάργκο εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου ή την απαγόρευση της διακίνησής του σε τρίτες χώρες σε τιμές άνω των 60 δολ. το βαρέλι.
Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση των νέων κυρώσεων:
- Λόγω της απότομης αύξησης των παραπλανητικών πρακτικών από πλοία που μεταφέρουν αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, το Συμβούλιο αποφάσισε να απαγορεύσει την πρόσβαση στους λιμένες της ΕΕ σε όλα τα πλοία που πραγματοποιούν μεταφορές από πλοίο σε πλοίο, εάν οι αρμόδιες αρχές έχουν βάσιμους λόγους να υποπτεύονται ότι το πλοίο είτε παραβιάζει την απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου διά θαλάσσης στην ΕΕ, ή μεταφέρει ρωσικό αργό πετρέλαιο ή προϊόντα πετρελαίου που αγοράζονται πάνω από το ανώτατο όριο τιμών που συμφωνήθηκε από τον Συνασπισμό για το Ανώτατο Όριο Τιμών.
- Η ίδια απαγόρευση θα ισχύει για τα πλοία όταν οι αρμόδιες αρχές έχουν βάσιμους λόγους να υποπτεύονται ότι παρεμβαίνουν παράνομα, ή απενεργοποιούν με οποιονδήποτε τρόπο το σύστημα πλοήγησής τους κατά τη μεταφορά ρωσικού αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου, κατά παράβαση διεθνών συμφωνιών, κανόνων και προτύπων.
