Από την 1η Ιανουαρίου 2020, η ανώτατη περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων πλοίων μειώνεται σε 0,5 % (από 3,5 %) παγκοσμίως — με σκοπό τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Οι εκπομπές οξειδίων του θείου (SOx) από τους κινητήρες καύσης των πλοίων προκαλούν όξινη βροχή και παράγουν λεπτόκοκκη σκόνη που μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς και σε μείωση του προσδόκιμου ζωής.
Η επίτροπος Μεταφορών Αντίνα Βαλεάν δήλωσε τα εξής: «Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν παγκόσμιο κλάδο και για τη μείωση των εκπομπών τους απαιτούνται λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έναρξη ισχύος του παγκόσμιου ανώτατου ορίου περιεκτικότητας σε θείο αποτελεί σημαντικό ορόσημο για ολόκληρο τον κλάδο της ναυτιλίας· θα συμβάλει στην περαιτέρω μείωση των εκπομπών επιβλαβών ατμοσφαιρικών ρύπων, ωφελώντας άμεσα πόλεις και κοινότητες σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων και ορισμένες σημαντικές πόλεις και κοινότητες στις ακτές μας στη Νότια Ευρώπη. Το επίτευγμα αυτό δείχνει επίσης ότι η συντονισμένη προσπάθεια της ΕΕ και του ΔΝΟ, σε συνδυασμό με την ισχυρή δέσμευση του κλάδου, μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία των πολιτών μας», είπε.
Παράλληλα, ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους πρόσθεσε: «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο της μηδενικής ρύπανσης, τόσο για την κλιματική ουδετερότητα όσο και για ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες. Η φιλοδοξία της ΕΕ προστατεύει την ευημερία των πολιτών μας, αλλά διασφαλίζει επίσης υγιή και καθαρά περιβάλλοντα, θάλασσες και ωκεανούς εντός μιας βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας χωρίς ανθρακούχες εκπομπές, στην οποία θα συμβάλουν από κοινού όλες οι πλευρές, μεταξύ άλλων και οι θαλάσσιες μεταφορές. Χαιρετίζουμε τα πρότυπα περιεκτικότητας σε θείο σε παγκόσμιο επίπεδο και σε περιοχές ελέγχου των εκπομπών, έτσι ώστε περισσότεροι πολίτες της ΕΕ που κατοικούν σε παράκτιες περιοχές να μπορούν να αναπνέουν καθαρό αέρα», σημείωσε.
Η προσέγγιση της ΕΕ για χαμηλά επίπεδα περιεκτικότητας θείου ως διεθνές παράδειγμα
Από το 2012, με την οδηγία για το θείο η ΕΕ έχει αναλάβει αποφασιστική δράση για να μειώσει την περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων πλοίων. Το 2016, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝΟ) διατήρησε το 2020 ως ημερομηνία έναρξης ισχύος του παγκόσμιου ανώτατου ορίου περιεκτικότητας σε θείο 0,5 %.
Επιπλέον, σε ορισμένα πολύ ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως η Βαλτική Θάλασσα και η Βόρεια Θάλασσα –που χαρακτηρίζονται «Περιοχές ελέγχου των εκπομπών οξειδίων του θείου» (ΠΕΕΘ)–, η μέγιστη περιεκτικότητα σε θείο έχει μειωθεί σε 0,10 %, ήδη από το 2015. Τα αυστηρότερα αυτά όρια περιεκτικότητας σε θείο περιόρισαν κατά περισσότερο από 50 % τις συγκεντρώσεις του διοξειδίου του θείου στις ΠΕΕΘ, αποφέροντας οφέλη για την υγεία των κατοίκων των παράκτιων περιοχών και των λιμένων, ενώ οι συνολικές οικονομικές επιπτώσεις στον τομέα παρέμειναν ιδιαιτέρως μικρές.
Επόμενα βήματα για τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων μεταφορών
Με βάση την επιτυχή εφαρμογή των ορίων στις περιοχές ελέγχου των εκπομπών (ΠΕΕ), η εφαρμογή του παγκόσμιου ορίου για το θείο αναμένεται να επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα. Η ΕΕ εργάζεται επίσης στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης, ώστε ο ΔΝΟ να καθορίσει ενδεχομένως στο μέλλον ΠΕΕ σε άλλα ύδατα της ΕΕ, όπως στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Η ΕΕ έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην γενικότερη αντιμετώπιση των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές, τόσο στο εσωτερικό της όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2018 ο ΔΝΟ συμφώνησε να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία κατά τουλάχιστον 50 % έως το 2050. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διαμεσολάβηση και στην επίτευξη της συμφωνίας για τον τομέα, στον οποίο αναλογεί επί του παρόντος το 2-3 % των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Διεξάγονται ήδη συζητήσεις στο πλαίσιο του ΔΝΟ για τη μετουσίωση της συμφωνίας σε συγκεκριμένα μέτρα.
Για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικές ύλες στους ωκεανούς, η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες για τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής, με τους οποίους εξασφαλίζεται ότι τα απόβλητα που παράγονται από πλοία ή αλιεύονται στη θάλασσα συλλέγονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία σε λιμένες.
Η ΕΕ συνεργάζεται επίσης με τον ΔΝΟ για την αντιμετώπιση των ανησυχιών όσον αφορά τα ύδατα που απορρίπτονται από τα συστήματα μετεπεξεργασίας που χρησιμοποιούνται από τα πλοία. Στόχος είναι να διασφαλιστεί η πλήρης βιωσιμότητα των εν λόγω συστημάτων, ενδεχομένως με τον καθορισμό αυστηρότερων και ομοιόμορφων νομοθετικών απαιτήσεων.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, που παρουσιάστηκε από την πρόεδρο της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Δεκέμβριο του 2019, καθορίζει περαιτέρω δράσεις για να καταστεί η ναυτιλία περισσότερο βιώσιμη, όπως η επέκταση του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας εκπομπών στον κλάδο της ναυτιλίας.
