Για να βελτιωθεί η ετοιμότητα και η ικανότητα αντίδρασης της ΕΕ σε κινδύνους για τη δημόσια υγεία, όπως οι χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές και πυρηνικές (ΧΒΡΠ) απειλές, η Επιτροπή δημιουργεί στρατηγικά αποθέματα ικανοτήτων αντίδρασης μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Σε αυτά περιλαμβάνεται στρατηγικό απόθεμα rescEU ύψους 540,5 εκατ. ευρώ, το οποίο δημιουργήθηκε σε στενή συνεργασία με την Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA). Το απόθεμα αυτό θα αποτελείται από εξοπλισμό και φάρμακα, εμβόλια και άλλα θεραπευτικά μέσα για τη θεραπεία ασθενών που εκτίθενται σε ΧΒΡΠ παράγοντες, καθώς και από απόθεμα απολύμανσης rescEU για την παροχή εξοπλισμού απολύμανσης και εξειδικευμένων ομάδων αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών.
Ως άμεσο πρώτο βήμα, η ΕΕ κινητοποίησε το ιατρικό απόθεμα rescEU για την προμήθεια δισκίων ιωδιούχου καλίου που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των ανθρώπων από τις επιβλαβείς επιπτώσεις της ακτινοβολίας. Με τη βοήθεια της Γαλλίας και της Ισπανίας, έχουν ήδη παραδοθεί στην Ουκρανία σχεδόν 3 εκατομμύρια δισκία ιωδίου μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Μπορεί κανείς/καμία να εκτεθεί σε ΧΒΡΠ παράγοντες ως αποτέλεσμα ακούσιων καταστροφών (π.χ. διαρροή σε εργοστάσιο χημικών, ατύχημα σε πυρηνοηλεκτρικό σταθμό, εξάπλωση λοιμώδους νόσου) ή εκ προθέσεως (π.χ. τρομοκρατική επίθεση). Η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για τη δημιουργία αποθεμάτων στον ΧΒΡΠ τομέα. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αναπτύσσει στο πλαίσιο του rescEU:
- Στρατηγικό απόθεμα ΧΒΡΠ έκτακτης ανάγκης rescEU: Το απόθεμα, το οποίο έχει σχεδιαστεί από κοινού με τα κράτη μέλη, θα περιλαμβάνει εξοπλισμό αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων —όπως μέσα ατομικής προστασίας και συσκευές ανίχνευσης, αναγνώρισης και παρακολούθησης— καθώς και φάρμακα, εμβόλια και άλλα θεραπευτικά μέσα. Το απόθεμα θα συμβάλει καθοριστικά στη δημιουργία ανθεκτικότητας στον ΧΒΡΠ τομέα στην ΕΕ, καθώς θα περιλαμβάνει εξοπλισμό και φάρμακα που μπορεί να είναι δύσκολο να παρασκευαστούν σε περιόδους κρίσης ή που μπορεί να απαιτηθούν ξαφνικά σε ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που είναι διαθέσιμες στα εθνικά αποθέματα. Το απόθεμα ΧΒΡΠ αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς τη δημιουργία καλύτερων ικανοτήτων για την αντιμετώπιση συμβάντων σε πυρηνοηλεκτρικούς σταθμούς, καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε χημικές εγκαταστάσεις, τρομοκρατικών επιθέσεων ή εξάπλωσης λοιμώδους νόσου και πολλών άλλων καταστάσεων.
- Απόθεμα απολύμανσης rescEU: Το απόθεμα αυτό θα περιλαμβάνει τόσο το προσωπικό όσο και τον εξοπλισμό για την απολύμανση ανθρώπων, υποδομών, κτιρίων, οχημάτων ή κρίσιμου εξοπλισμού που έχουν εκτεθεί σε ΧΒΡΠ παράγοντες. Το απόθεμα απολύμανσης rescEU θα μπορεί να αποσταλεί κατόπιν αιτήματος του πληγέντος κράτους μέλους. Το απόθεμα θα δημιουργηθεί και θα φιλοξενηθεί από την Κροατία, τη Γερμανία και την Ισπανία και θα χρηματοδοτηθεί κατά 100% από την ΕΕ, με αρχικό προϋπολογισμό 66,7 εκατ. ευρώ.
Ιστορικό
Ακραίες καιρικές συνθήκες και νεοεμφανιζόμενες απειλές, όπως ο κορονοϊός, αλλά και ΧΒΡΠ συμβάντα, μπορεί να υπερβούν την ικανότητα αλληλοβοήθειας των κρατών μελών της ΕΕ, και μάλιστα σε περίπτωση που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες πληγούν ταυτόχρονα από το ίδιο είδος καταστροφής.
Σε συνέχεια της ενεργοποίησης του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, το rescEU προσφέρει ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας και διασφαλίζει ταχύτερη και πιο ολοκληρωμένη αντίδραση σε περιπτώσεις καταστροφών. Το απόθεμα rescEU χρηματοδοτείται κατά 100% από την ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατηρεί, σε στενή συνεργασία με τη χώρα που φιλοξενεί το απόθεμα, τον έλεγχο της λειτουργίας του. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, το απόθεμα rescEU παρέχει βοήθεια σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και στα κράτη που συμμετέχουν στον μηχανισμό, ενώ μπορεί επίσης να αποσταλεί σε γειτονικές χώρες της ΕΕ.
Η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) συστάθηκε για να ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να προλαμβάνει, να εντοπίζει και να ανταποκρίνεται άμεσα σε διασυνοριακές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, είτε πρόκειται για φυσικές είτε για ανθρωπογενείς απειλές. Για τον σκοπό αυτό, η HERA χρηματοδοτεί την ανάπτυξη, την παρασκευή και την προμήθεια βασικών ιατρικών αντιμέτρων και εξοπλισμού.
