Από την οπτική των μικρών κρατών ανέλυσε τα θέματα της εθνικής στρατηγικής ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Κώστας Λάβδας. «Από την εμπειρία των μικρών κρατών στην Ευρώπη μπορεί κανείς να αντλήσει παραδείγματα.
Όταν μιλάμε για εξωτερική πολιτική σε μια δημοκρατική κοινωνία, πρέπει να συνδυάσουμε δυο στοιχεία, την αποτελεσματικότητα προς τα έξω και νομιμοποίηση προς τα μέσα. Παρά τις μεγάλες τους διαφορές τα μικρά κράτη της δυτικής Ευρώπης παρουσιάζουν μια ιστορία επιτυχιών. Κράτη όπως η Ελβετία, η Αυστρία, οι σκανδιναβικές χώρες έχουν περάσει από κρίσεις και επιτυχίες. Αυτό οφείλεται πρώτον στην εθνική συναίνεση. Δεύτερον, στην παράδοση, που δημιουργεί μια πολιτική κουλτούρα επιφυλακτική απέναντι σε οριστικές λύσεις και τρίτον στη δυνατότητα των μικρών κρατών να πετύχουν την διάχυση μιας σειράς από νόρμες, όπως συνδιαλλαγή, διαβουλεύσεις, εμπορική ειρήνη. Γιατί η Πορτογαλία υπήρξε πιο επιτυχημένη από την Ελλάδα σε σχέση με την κρίση; Ένα από τα στοιχεία είναι πολιτικοθεσμικό. Το πρόβλημα με τη μεγάλη εικόνα είναι ότι κινδυνεύουμε να γίνουμε είτε μοιρολάτρες, είτε Δον Κιχώτες. Γι’ αυτό πιστεύω ότι οι στρατηγικές των μικρών χωρών μπορούν να βοηθήσουν».
«Πριν 20 χρόνια είχαμε τους στόχους της χιλιετίας του Ανάν. Τίποτα δεν έγινε γιατί προέκυψε η 11η Σεπτεμβρίου, τόνισε ο κ. Κώστας Υφαντής, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παντείου Πανεπιστημίου. Οι ΗΠΑ είναι ο κύριος χορηγός αυτού που ονομάζουμε παγκόσμια τάξη. Σε αυτή την συγκυρία αυτό που χαρακτηρίζει τις ΗΠΑ είναι μια ακραία πόλωση. Έχουμε πολλές δυναμικές εξελίξεις, τάσεις και αλλαγές να διαμορφώνονται εκτός αμερικανικού ελέγχου. Από το 2017 έχουμε μια σειρά από συνθήματα και ετικέτες, όπως αμερικανική ηγεσία, πρώτα η Αμερική. Προκαλείται μια πίεση επαναξιολόγησης της αμερικανικής αξιοπιστίας. Ο ρόλος των ΗΠΑ θα παραμείνει όπως ήταν τα 60-70 χρόνια; Η απροθυμία του Ομπάμα να επέμβει στη Συρία το δείχνει αυτό. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν την ανάσχεση ή όχι του Ιράν στη Μέση Ανατολή; Θα αντιμετωπίσουν πιο δυναμικά το ρωσικό ανασχηματισμό;».
«Οι Δελφοί και η Ολυμπία είναι δυο χώροι που επισκέπτονται όλοι οι ξένοι. Η διαφορά ξένων και Ελλήνων είναι ότι εμείς στην Αράχωβα στρίβουμε δεξιά, οι ξένοι έρχονται στους Δελφούς, είπε ο κ. Αλέξανδρος Μάλλιας, Πρέσβης επί τιμή. Εδώ στο μαντείο των Δελφών ξεκίνησε μια προσπάθεια συνεργασίας, με βάση τις αξίες και το συμφέρον. Στην Ολυμπία είχε καθιερωθεί μεταξύ των εμπόλεμων η Ολυμπιακή εκεχειρία. Δεν μπορούμε να μιλάμε για παγκόσμια ασφάλεια αν δεν αποκατασταθεί η λειτουργία των 5 μόνιμων μελών του συμβουλίου ασφαλείας. Πρέπει να αποκατασταθεί η σχέση των μόνιμων μελών γιατί ο ΟΗΕ παραμένει το μόνο σύστημα συλλογικής ασφάλειας. Οι Πρέσπες για παράδειγμα προκάλεσαν την κοινωνία. Σε μια Δημοκρατία πρέπει να δίνεις χώρο στα κόμματα να συμμετέχουν. Δεν συνήλθε ποτέ το ΚΥΣΕΑ, η Κυβερνητική Επιτροπή, το εθνικό συμβούλιο εξωτερικής πολιτικής, η διαρκής επιτροπή εξωτερικών και άμυνας της Βουλής. Αν ο πολίτης νιώθει ασφαλής να περπατήσει, να μείνει στο σπίτι του τότε αυτή η χώρα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να διασφαλίσει και την εξωτερική της ασφάλεια.»
«Από τον πολυμήχανο Οδυσσέα, φτάσαμε στον καρεκλοκένταυρο νεοέλληνα», είπε ο κ. Νικόλαος Παπαναστασόπουλος, μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Παντείου Πανεπιστημίου. Είναι δύσκολο αντικείμενο η διαχείριση κρίσεων. Σε μια εποχή που η γνώση είναι δύναμη πρέπει να ξεπεράσουμε τις αγκυλώσεις. Καλύτερα να είμαστε οι συνήγοροι του διαβόλου παρά οι γελωτοποιοί του βασιλιά. Να μοιάζεις με αθώο λουλούδι, αλλά να είσαι φίδι από κάτω, όπως έλεγε ο Σαίξπηρ. Είμαι θιασώτης του συμβουλίου ασφαλείας, είπε ο κ. Παπαναστασόπουλος. Πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για ελληνική και στρατηγική κουλτούρα για να έχουμε ένα συμβούλιο εθνικής ασφάλειας. Στη συμφωνία των Πρεσπών θα μπορούσαμε να κερδίσουμε κάτι για την Κύπρο ή το ΝΑΤΟ. Για να παίξεις όμως και να μιλήσεις με τέτοιους όρους πρέπει να έχεις ένα σοβαρό κράτος.
«Το έθνος κράτος παραμένει ο βασικός παίκτης», είπε ο κ. Γιώργος Χατζηθεοφάνους, Υποστράτηγος εν αποστρατεία. Ένα έθνος κράτος οφείλει να μεριμνά για τα εθνικά του συμφέροντα. Η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας απαιτεί ασφαλές περιβάλλον. Κάποιοι θεωρούν ότι η εξωτερική πολιτική δεν επιτρέπει την εκπόνηση ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού. Ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι δυναμική διαδικασία. Έχει αρχή, δεν έχει τέλος. Η εκπόνηση μιας εθνικής στρατηγικής δεν εξασφαλίζει την επιτυχία. Η απουσία της όμως οδηγεί σε αποτυχία. Στην Ελλάδα έχουμε διπλωμάτες και αναλυτές που επικαλούνται το εθνικό συμφέρον. Στις Πρέσπες για παράδειγμα από πού απορρέει ότι αυτό επιβάλλει το εθνικό συμφέρον; Ποιος το έχει προσδιορίσει; Μια σοβαρή χώρα δεν μπορεί να πορευτεί με βάση την διαίσθηση. Ειδικά σήμερα που αντί ηγετών κατά βάση οι αρχηγοί είναι δημαγωγοί, τσαρλατάνοι, ικανοί στην αναρρίχηση», είπε ο κ. Χατζηθεοφάνους.
«Το βιβλίο του Παπανούτσου, Η παιδεία το μεγάλο μας πρόβλημα, εξακολουθεί να είναι το μεγάλο μας πρόβλημα», είπε ο φιλόλογος και ιστορικός, κ. Νικόλαος Κούκης. Η εθνική στρατηγική απουσιάζει πλήρως στην εκπαίδευση. Έχουμε ένα προσωπικό που αρνείται την αλλαγή και τον διάλογο με όλα τα ρεύματα του εξωτερικού. Θεωρούν ότι οι αλλαγές υπηρετούν ένα νεφέλωμα ιμπεριαλιστικό και θα αλλοιώσουν τον σπουδαίο χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Να ξεφύγουμε από την πληροφορία και να πάμε στη γνώση. Έχουμε γεμίσει αριστούχους. Δεν θέλουμε να δυσαρεστήσουμε κανέναν. Να αποδεχτούμε την αξιολόγηση και την μέτρηση. Να απελευθερώσουμε την εκπαίδευση από τον ασφυκτικό έλεγχο του υπουργείου Παιδείας. Η αριστεία δεν είναι αριστοκρατία. Δεν είναι ρετσινιά. Θα χρειαστούμε ευρυμάθεια για να αντιμετωπίσουμε τους αυριανούς κινδύνους».
