Οι traders χωρίζονται σε δύο ομάδες. Την μικρή μειονότητα των νικητών και την συντριπτική πλειοψηφία των χαμένων. Όσοι από τους γνωστούς επιτυχημένους έχουν ερωτηθεί, δηλώνουν κατηγορηματικά πως δεν είχαν πετύχει έως ότου κατάφεραν να αποκτήσουν δύο ιδιότητες: αυτοπειθαρχία και ικανότητα να αλλάζουν άποψη ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στις αγορές. Αυτά είναι ψυχολογικά ζητήματα που δεν έχουν καμία σχέση με τις ικανότητες τους πάνω στις χρηματιστηριακές αναλύσεις ή την αποκρυπτογράφηση των οικονομικών ειδήσεων.
» Τι έχει αποδειχθεί στην πράξη
Traders με μέτρια γνώση, όπου έχουν επιδείξει συναισθηματική πειθαρχεία, έχουν κερδίσει χρήματα. Αντίθετα, εξαιρετικά μελετημένοι, με πολύ καλή μαθηματικοποιημένη στρατηγική, οδηγούνται στην αποτυχία, επειδή έχασαν τον αυτοέλεγχο τους.
Η μακροπρόθεσμη επιτυχία μπορεί να επιτευχθεί με απλή λογική, με εφόδιο απλά συστήματα και μεθόδους. Η πράξη αποδεικνύει πως καλύτερα να έχεις ένα μέτριο σύστημα που να μπορείς να το ακολουθήσεις εύκολα, παρά ένα άλλο που φέρνει καλύτερα αποτελέσματα, αλλά είναι δύσκολο να πειθαρχήσεις στις υποδείξεις του.
Για παράδειγμα αν κάποια στρατηγική είναι πιο κερδοφόρα αλλά έχει τις περισσότερες πράξεις με ζημιά, ψυχολογικά είναι δύσκολο να την ακολουθήσεις. Οι λίγες που κερδίζουν, μπορεί να κερδίζουν συνήθως πολλά και να υπερκαλύπτουν τις ζημιογόνες, είναι σπάνιο όμως οι traders να αντέξουν την ψυχοφθόρα πίεση της κακής αναλογίας κερδισμένων / χαμένων πράξεων.
Άλλο ένα συνηθισμένο παράδειγμα αποτυχίας, είναι αν έχεις ένα καταπληκτικό σύστημα που σου δίνει ελάχιστες πράξεις τον χρόνο, αλλά κάθεσαι μπροστά από την οθόνη συνέχεια, παρακολουθώντας την συνεδρίαση. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντισταθείς στον πειρασμό να το ακολουθήσεις πειθαρχημένα, χωρίς επιπλέον παρεμβάσεις.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Traders
Το πλεονέκτημα της αυτοματοποίησης
Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με το trading, είτε ερασιτεχνικά, είτε επαγγελματικά, έχουν βρεθεί σε στιγμή αδυναμίας, επηρεαζόμενοι από τα ανθρώπινα συναισθήματα, καταστρατηγώντας τους κανόνες τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, ακόμα και του πιο ικανού, του πιο έμπειρου trader, είναι η έλλειψη πειθαρχίας στους κανόνες που ο ίδιος έχει θέσει. Είτε κλείνουν βιαστικά μια κερδοφόρα θέση που έδωσε τελικά πολύ περισσότερα είτε καθυστερούν στην εφαρμογή του stop loss, με αποτέλεσμα να υφίστανται μεγαλύτερη ζημιά.
Επειδή οι αγορές έχουν ένα φαινομενικά άπειρο συνδυασμό κινήσεων, είναι εύκολο να κατανοήσουμε πώς το μυαλό δεν μπορεί να τις υπολογίσει. Ο ανθρώπινος νους έχει συγκεκριμένες, και σχετικά περιορισμένες, υπολογιστικές ικανότητες.
Μια εφαρμογή που πραγματοποιεί υπολογισμούς με ταχύτητα και ακρίβεια, είναι αδύνατον το οποιοδήποτε μυαλό να το κάνει. Ιδιαίτερα όταν αυτός ο αλγόριθμος μας υποδεικνύει να πραγματοποιήσουμε trades με μεγάλη συχνότητα.
Γι’ αυτό καταφεύγουμε στην βοήθεια των υπολογιστών και των αυτοματοποιημένων συστημάτων που μπορούν να κατηγοριοποιήσουν τις διαφορετικές συμπεριφορές της αγοράς.
Η σύζευξη παραστάσεων του παρελθόντος και ανάλυσης, η τυποποίηση, η εξαγωγή κανόνων, αποτελεί μια προσπάθεια του ανθρώπου να ορίσει τις έννοιες, για να μπορεί να σκέπτεται καλύτερα. Μια ποσοτικοποιημένη αποκρυπτογράφηση των μυστηριωδών δυνάμεων που κινούν τις αγορές.
Τα συστήματα δρουν προγραμματισμένα από την ανθρώπινη σκέψη, έχοντας ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Ενεργούν μηχανικά χωρίς αισθήματα. Εκτελούν με σύνεση και υπομονή. Οι αυτοματοποιημένοι υπολογισμοί κωδικοποιούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, εξαλείφοντας ελαττώματα όπως ο φόβος, η απληστία ή απλως η καθυστέρηση στον υπολογισμό των δεδομένων.
Κριτήρια αξιοπιστίας
Ας υποθέσουμε πως έχουμε ένα σύστημα που μας δείχνει 5 πράξεις και αποβαίνει κερδοφόρο στις 4 (80% επιτυχία). Σε ένα άλλο έχουμε 30 πράξεις με 20 νίκες (66% επιτυχία). Όσο και αν νομίζουμε πως το πρώτο είναι καλύτερο, η στατιστική επιστήμη θα μας υποδείξει το δεύτερο. Ο λόγος είναι πως το στατιστικό δείγμα είναι πολύ πιο μεγάλο, άρα αποδίδει πιο ασφαλές συμπέρασμα.
Παρόλα αυτά πολλές αποφάσεις της ζωής μας παίρνονται βασισμένες σε ένα πολύ μικρό στατιστικό δείγμα. Έτσι έχουμε μάθει να λειτουργούμε καθημερινά. Έτσι εύκολα μπορούμε να παρασυρθούμε και να επιλέξουμε ένα λιγότερο δοκιμασμένο μοντέλο.
Αν διαθέτουμε ένα σύστημα που μας εξασφαλίζει υψηλότερο ποσοστό επιτυχών συναλλαγών έναντι των χαμένων, δεν σημαίνει ότι θα έχουμε υψηλότερα κέρδη και αύξηση των κεφαλαίων μας.
Ας πούμε ότι ακολουθώ ένα σύστημα που στο τέλος της ημέρας στοχεύει σε ένα κέρδος 500 δολάρια, αλλά αν χάσει, οι απώλειες θα ανέλθουν στα 1.000 δολάρια. Χρειάζεται πολλά περισσότερα κερδοφόρα trades για να ισοσκελίσει μια απώλεια. Ακόμα και αν το γεγονός ότι το ποσοστό κερδισμένων πράξεων είναι 85%, η στατιστική μας λέει πως θα κάνει νέα υψηλά στο κεφάλαιο μόλις στο 33% του χρόνου.
Η μεροληψία στα διαδοχικά κέρδη και τις ζημιές
Το πιο κρίσιμο ερώτημα σε όσους ακολουθούν ένα αυτοματοποιημένο σύστημα, είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να μάθουμε αν εξακολουθεί να κερδίζει ή έχει χάσει την δυναμική του.
Είναι κοινή πεποίθηση ότι αν μία μέθοδος ή σύστημα έχει πραγματοποιήσει αρκετές συνεχόμενες πετυχημένες προβλέψεις, αυξάνονται οι πιθανότητες να χάσουν την επόμενη φορά. Συνεπώς παύουν να συναλλάσσονται προκειμένου να προστατευτούν, μέχρι τουλάχιστον να εμφανιστούν κάποια ζημιογόνα αποτελέσματα.
Αυτή η θεωρία έχει προέρθει από την εμπειρία της πραγματικής ζωής, όμως δεν υπάρχει καμία μαθηματική απόδειξη όσον αφορά τις χρηματιστηριακές συναλλαγές.
Πρώτα θα πρέπει να εξετάσουμε, αν υπάρχει εξάρτηση των αποτελεσμάτων. Η εξάρτηση είναι το αντίθετο της ανεξαρτησίας. Δημιουργεί αύξηση των πιθανοτήτων. Τι εννοούμε ;
Παράδειγμα μεροληψίας στο στατιστικό δείγμα
Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια τράπουλα με 20 κλειστά χαρτιά. Ένα από αυτά είναι ο άσσος μπαστούνι. Αν αρχίσουμε να τα αποκαλύπτουμε, ποια είναι η πιθανότητα ότι η πρώτη κάρτα που αναποδογυρίστηκε να είναι ο άσσος μπαστούνι; Προφανώς 5%.
Η πρώτη κάρτα ανοίγει και αποκαλύπτεται ότι είναι 8 σπαθί. Αφαιρώντας το τραπουλόχαρτο, έχουμε μείνει με συνολικά 19 φύλλα στην τράπουλα. Επομένως, υπάρχει τώρα πιθανότητα 5,26315% να είναι η επόμενη κάρτα ο άσσος μπαστούνι.
Το επόμενο χαρτί είναι το 4 κούπα. Το αφαιρούμε και αυτό. Συνεπώς η πιθανότητα να εμφανιστεί ο άσσος μπαστούνι στην επόμενη κάρτα είναι 5,5555%.
Στα επόμενα 8 φύλλα που αποκαλύφτηκαν, κανένα δεν είναι το χαρτί που θέλαμε.
Πλέον υπάρχουν μόνο 10. Ένα από αυτά είναι ο άσος μπαστούνι. Το καθένα έχει μια ίση πιθανότητα, συνεπώς οι πιθανότητες έχουν αυξηθεί σε 10%.
Εάν εξακολουθήσουμε το ίδιο και αφαιρέσουμε 8 φύλλα χωρίς κανένα από αυτά να είναι ο άσσος μπαστούνι, μόνο 2 περιπτώσεις παραμένουν. Θα είναι το επόμενο φύλλο ή το τελευταίο.
Η πιθανότητα έχει αυξηθεί από 5% που ήταν στην αρχή, σε 50% τώρα. Αν η επόμενη κάρτα δεν είναι ο άσσος μπαστούνι, τότε η πιθανότητα να είναι το επόμενο εκτοξεύεται στο 100%.
Άρα το αποτέλεσμα είναι εξαρτώμενο από την έκβαση των προηγούμενων περιπτώσεων.
Εάν όμως κάθε κάρτα που άνοιγε, κατόπιν την τοποθετούσαν και πάλι μέσα στις υπόλοιπες και τις ανακατεύανε ξανά, η πιθανότητα θα είχε παραμείνει για πάντα στο 5%.
Trading πάνω από τον μέσο όρο της καμπύλης ιδίων κεφαλαίων
Πόσο εξαρτώμενα είναι μεταξύ τους τα αποτελέσματα, έτσι ώστε να βασιστούμε πως θα ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη σειρά πιθανοτήτων;
Η απάντηση δεν βρίσκεται στο ίδιο το ιστορικό, αλλά στην λογική που παράγει το αποτέλεσμα. Κατά πόσο αποκαλύπτει ή απομονώνει την μεροληψία στις συναλλαγές.
Για παράδειγμα, εάν οι προηγούμενες 100 πράξεις, είχαν σαν αποτέλεσμα 75% κερδοφόρες κινήσεις και 25% ζημιογόνες, ποια είναι η πιθανότητα στις επόμενες 100 να έχουμε παραπλήσια αποτελέσματα; Εδώ είναι ένα συγκλονιστικό στοιχείο που μας παρέχει η στατιστική μέσω της θεωρίας των πιθανοτήτων. Κατά 31,25% μόνο υπάρχουν πιθανότητες, η επόμενη σειρά των 100 πράξεων να είναι περισσότερο ή ίση με 75% κερδοφόρες!
Λύση που να μας καλύπτει πλήρως δεν υπάρχει. Μια μέθοδος που εφαρμόζουν κάποιοι για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, είναι αυτή της σύγκρισης με την μέση τιμή της καμπύλης των ιδίων κεφαλαίων.
Δηλαδή παίρνουμε την καμπύλη κερδοφορίας του συστήματος και τον μέσο όρο των 20 προηγούμενων ημερών. Με αυτόν τον κανόνα, όταν η καμπύλη κερδοφορίας κινείται επάνω από την καμπύλη του μέσου όρου, συνεχίζουμε να ακολουθούμε το σύστημα. Δηλαδή ο trader ακολουθεί τις αγοραπωλησίες του συστήματος του μόνο όταν η καμπύλη της καθαρής θέσης είναι πάνω από το μέσο όρο της καμπύλης της καθαρής θέσης. Σταματάει να κάνει συναλλαγές όταν το κεφάλαιο κινείται κάτω από το μέσο όρο.
Drawdowns, ο εφιάλτης του trader
Το ιστορικό των επιτυχιών παίζει αποφασιστικό ρόλο στη υιοθέτηση οποιασδήποτε στρατηγικής. Αν κατά το παρελθόν η απόδοση δεν ήταν η επιθυμητή, δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να την προτιμήσουμε.
Το προφανές πρόβλημα με τα αυτοματοποιημένα συστήματα είναι η συνέπεια. Αν έχουν δοκιμαστεί για μια περίοδο αρκετών ετών, είναι πιθανόν να κερδίσει ο trader κάποια χρήματα. Όμως οι πιθανότητες να επιτύχει μια αξιοπρεπή απόδοση έχοντας υποστεί χαμηλό drawdown (υποχώρηση του κεφαλαίου), δεν είναι τόσο μεγάλη.
Επιπλέον, το μεγαλύτερο drawdown που έχει γίνει σε μια υποθετική κατάσταση δοκιμών ή στην πράξη στο παρελθόν, δεν σημαίνει με κανέναν τρόπο ότι δεν μπορεί να ξεπεραστεί στο μέλλον.
Τα πιθανά drawdowns καθορίζουν πόσο κεφάλαιο χρειάζεται για να ξεκινήσει ο trader, καθώς και πόσο επιθετικά ή συντηρητικά θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαχείριση χρημάτων. Όσο χαμηλότερο είναι το μέγιστο drawdown, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνητική απόδοση.
Η διαχείριση χρημάτων δεν βασίζεται στον αριθμό των απωλειών, αλλά δίνει υψηλή σημασία στην μεγαλύτερη πτώση. Όσο μικρότερη είναι η χειρότερη περίπτωση, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να εφαρμοστεί. Όχι μόνο οικονομικά, αλλά και ψυχολογικά. Όταν υπάρχει μικρή πίεση, πειθαρχείς στο σύστημα ή την στρατηγική σου πιο εύκολα.
Ένα σύστημα που σπάνια χάνει, με εξαιρετικά μικρά drawdowns, είναι κάτι που πάρα πολλοί traders ψάχνουν, σπαταλώντας άπειρες εργατώρες. Η έρευνα για το Άγιο Δισκοπότηρο δόθηκε ως υπόσχεση σε πολλές περιπτώσεις, αλλά ποτέ δεν εκπληρώθηκε. Το απόλυτο σύστημα δεν υπάρχει, αλλά και δεν είναι απαραίτητο.
Επιλογή συστήματος με κριτήριο τον κίνδυνο
Δεν είναι όλα τα συστήματα για όλους τους τύπους επενδυτών. Ας υποθέσουμε πως έχεις ένα κεφάλαιο 3.000€ και πρέπει να επιλέξεις ανάμεσα από δύο άσχημα σενάρια:
Σενάριο Α) θα χαθούν οι 2.000€, αλλά θα σου μείνουν σίγουρα 1.000€
Σενάριο Β) έχεις 33,3% πιθανότητα να σώσεις όλα σου τα χρήματα, αλλά 66,7% πιθανότητα να μην σου μείνει τίποτα.
Η απόφαση για ποιον δρόμο θα ακολουθήσεις διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η σημαντικότερη παράμετρος πέρα από τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του κάθε επενδυτή, είναι κατά πόσο μπορεί να επηρεαστεί η συμπεριφορά του από την ανοχή στον κίνδυνο.
Υπάρχει διαφορετική οπτική στο πως ερμηνεύουν οι άνθρωποι τα αποτελέσματα. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να περιγραφεί ως επιτυχία ή αποτυχία.
Ρεαλιστικά, τι μπορούμε να επιτύχουμε με ένα καλό αυτοματοποιημένο σύστημα;
Όποιος ισχυριστεί ότι έχει επινοήσει ένα μαθηματικό μοντέλο που θα λύνει όλα τα προβλήματα των ποιοτικών μεταβολών, ματαιοπονεί. Οι χρηματιστηριακές τιμές απλώνονται στο χώρο και το χρόνο με μια συγκεκριμένη κατανομή πιθανοτήτων. Μικρές αλλαγές στις αρχικές συνθήκες, αλλάζουν πολλές φορές δραματικά το αποτέλεσμα.
Στο ορατό μέλλον δεν θα μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια ούτε τη τροχιά ενός φύλλου που πέφτει. Τα μέσα και η τεχνογνωσία που διαθέτουμε δεν επαρκούν. Παίζει ρόλο ακόμα και η πιο ανεπαίσθητη λεπτομέρεια στη καμπυλότητα και την επιφάνεια του φύλλου. Οι ελάχιστες διακυμάνσεις στον αέρα, στη θερμοκρασία, την υγρασία.
Η ανάλυση περιορίζεται στον υπολογισμό μετρήσιμων πιθανοτήτων. Για να είμαστε σίγουροι για το αποτέλεσμα, χρειάζεται να συλλάβουμε τις πιθανότητες εμφάνισης από μια σειρά μη μετρήσιμων συντελεστών σε πολλαπλή αλληλεξάρτηση.
Οι προοπτικές
Η κυκλοθυμία των αγορών από μικρές αφορμές, προκαλεί όλες τις τεχνικές και θεωρίες διαχείρισης ρίσκου. Υπάρχουν τυφλές δυνάμεις, απρόβλεπτα κύματα αβεβαιότητας που μπορούν να κλυδωνίσουν τους σχεδιασμούς
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα υπάρξει αύξηση της αυτοματοποίησης στο μέλλον. Είμαστε στην εποχή όπου οι αυτοματοποιημένες συναλλαγές υπερισχύουν έναντι των ανθρώπινων. Οι επενδυτές και οι traders μπορούν να υπολογίσουν και να συγκρίνουν χρηματιστηριακούς τίτλους με ταχύτερους ρυθμούς.
Τα αυτοματοποιημένα συστήματα μπορεί να έχουν τον πρώτο λόγο στο trading, αλλά πολύ δύσκολα θα κυριαρχήσουν στον τομέα των μακροπρόθεσμων επενδυτικών αποφάσεων. Εκεί η ανθρώπινη αντίληψη θα συνεχίζει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ακόμα όμως και στις βραχυχρόνιες προβλέψεις υπάρχουν σαφείς περιορισμοί. Όποιος τους αγνοεί θεωρώντας πως έχει ανακαλύψει το τέλειο σύστημα, σημαίνει πως έχουμε σαγηνευτεί από τη γοητεία του μαθηματικού ιδεαλισμού και έχει αποκοπεί από τις πραγματικές συνθήκες.
Αν και τα αυτοματοποιημένα χρηματιστηριακά συστήματα εμφανίζουν πολλά πλεονεκτήματα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι σχεδιάζονται από ανθρώπους. Συνεπώς κάποια από αυτά είναι προσεκτικά σχεδιασμένα, και κάποια άλλα όχι.
Κάποια έχουν να επιδείξουν ιστορικό επιτυχιών και κάποια έχουν στόχο την εξαπάτηση των επενδυτών. Η επιλογή τους πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, γιατί ενέχει σημαντικούς κινδύνους. «
