Μετά την συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων στο Eurogroup, και τη διαμόρφωση ενός «οδικού χάρτη» για την ελάφρυνση του χρέους, ανοίγει ο δρόμος για την επανεξέταση από την πλευρά της ΕΚΤ των κριτηρίων αναφορικά με την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Με την έναρξη του προγράμματος η ΕΚΤ έθεσε αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας, καθιστώντας σαφές ότι οι αγορές θα αφορούν τα ομόλογα που έχουν investment grade δηλαδή η αξιολόγησή τους να είναι ΑΑΑ- ή τουλάχιστον ΒΒΒ-. Η Ελλάδα δεδομένου ότι έχει διαβάθμιση χαμηλότερη του investment grade έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα.
Για να ενταχθούν οι ελληνικοί τίτλου στο QE, η ΕΚΤ είναι απαραίτητο να επαναφέρει την παρέκκλιση (waiver), όσον αφορά στις ελάχιστές απαιτήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης σε συνδυασμό με σθεναρή δέσμευση και συμμόρφωση προς ένα πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.
Αναλυτές και χρηματιστηριακοί παράγοντες εκτιμούν ότι ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι στη συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής την επόμενη εβδομάδα, θα φανεί -για ακόμη μια φορά- γενναιόδωρος προς την Ελλάδα, επαναφέροντας το waiver, προκειμένου οι ελληνικές τράπεζες να έχουν εκ νέου πρόσβαση στις ομαλές χρηματοδοτικές γραμμές αυξάνοντας την ρευστότητα και μειώνοντας το κόστος δανεισμού. Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι ο αντίκτυπος μιας τέτοιας ενέργειας θα είναι πολύ περιορισμένος.
Σταγόνα στον ωκεανό τα «οφέλη» από την επαναφορά του waiver
Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κρατούν «μικρό καλάθι» για τα οφέλη της Ελλάδας από τη μελλοντική ένταξή της στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Οι αγορές ελληνικών ομολόγων, στο πλαίσιο του QE, θα είναι περιορισμένου αριθμού, καθώς οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης ήδη διαθέτουν μεγάλης αξίας ομόλογα του ελληνικού δημοσίου.
Δεδομένου ότι η ΕΚΤ έχει ήδη πλησιάσει το όριο που η ίδια έχει επιβάλει, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων ομολόγων που αγόρασε στο πλαίσιο των προηγούμενων μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης, τα περιθώρια για αγορές έχουν συρρικνωθεί.
Άλλωστε, η ΕΚΤ έχει ήδη προχωρήσει σε ορισμένους περιορισμούς στη χρήση του προγράμματος στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, καθώς οι αγορές των ομολόγων τους μειώθηκαν σημαντικά το προηγούμενο μήνα. Οι ιθύνοντες της Φρανκφούρτης διαβεβαιώνουν ότι οι δύο χώρες θα παραμείνουν εντός του προγράμματος, με τις αγορές ομολόγων ωστόσο, να κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα.
Στις όρους και τις προϋποθέσεις το «κλειδί» για ένταξη στο QE
O Μάριο Ντράγκι από καιρό είχε καταστήσει σαφές ότι η Ελλάδα λόγω της χαμηλής πιστοληπτικής της αξιολόγησης και ελλείψει εχέγγυων υψηλής διαβάθμισης, θα έπρεπε να παρέχει εξασφαλίσεις προς την ΕΚΤ και να τηρήσει απαρέγκλιτα τα συμφωνηθέντα με τους ευρωπαίους δανειστές για να χαίρει των διευκολυντικών εργαλείων της ευρωτράπεζας. Αλλωστε, πέρυσι το καλοκαίρι, ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Βίτορ Κονστάντσιο, δήλωσε ότι το Διοικητικό Συμβούλιό της θα έκανε αποδεκτά και πάλι τα ελληνικά ομόλογα για τη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, εφόσον υπήρχε «αξιόπιστη εφαρμογή» του προγράμματος.
Το Sofokleousin.gr είχε επισημάνει ότι ή συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών σε ένα πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων θα κριθεί εν πολλοίς από τα όρια και τις προϋποθέσεις που θα θέσει η ΕΚΤ.
Τα άμεσα οφέλη για τον κλάδο στην Ελλάδα θα είναι περιορισμένα και ανεπαίσθητα, με τους τραπεζίτες να ελπίζουν στο spillover effect, ήτοι στη σταδιακή βελτίωση των συνθηκών. Οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν ελάχιστα εχέγγυα υψηλής διαβάθμισης που θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από την ΕΚΤ, συνεπώς δεν ελπίζουν στην βελτιστοποίηση της απόδοσης στοιχείων του ενεργητικού μέσου του ενεχυριασμού τους.
Είναι λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι στόχος της ΕΚΤ δεν είναι η βελτίωση των συνθηκών στον Ευρωπαϊκό Νότο αλλά η αποφυγή προβλημάτων στον Ευρωπαϊκό Βορά. Τα νέα μέτρα θα δώσουν στις τράπεζες του πυρήνα της Ευρώπης ρευστότητα και κεφαλαιακό μαξιλάρι ικανό να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.
