Δύο διαφορετικούς τρόπους ασφάλισης των εργατών γης και κανέναν μηχανισμό ελέγχων για την ανασφάλιστη - μαύρη εργασία εισάγει στον αγροτικό τομέα ο ασφαλιστικός νόμος Κατρούγκαλου. Μη γνωρίζοντας αν πρέπει να επιλέξουν το «εργόσημο» ή το «παράβολο», οι αγρότες χάνουν επιπλέον κεφάλαια, την ίδια στιγμή που πάνω από το 50% των ασφαλισμένων στον ΟΓΑ αδυνατεί να πληρώσει τις έως και 30,8% αυξημένες τρέχουσες εισφορές. Η παράταση της καταληκτικής ημερομηνίας για την αποπληρωμή των εισφορών έληξε την Παρασκευή και πλέον, περισσότεροι από 250.000 αγρότες με ληξιπρόθεσμες οφειλές της τάξεως των 754 εκατ. ευρώ, θα βρεθούν αντιμέτωποι με κατασχέσεις μετρητών από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και δεσμεύσεις ποσών που προέρχονται από άλλες πηγές, μεταξύ των οποίων πιθανότατα και οι κοινοτικές επιδοτήσεις.
Eπικρατεί σύγχυση για το αν τελικά ισχύει για τους εργάτες γης, νόμιμους ή παράτυπους, το εργόσημο που θεσμοθετήθηκε το 2010 με τον νόμο Κουτρουμάνη ή το παράβολο ασφαλιστικών εισφορών που εισήγαγε στην ασφαλιστική νομοθεσία ο πρόσφατος νόμος Κατρούγκαλου. Οι πολλαπλοί, διαφορετικοί και επικαλυπτόμενοι τρόποι ασφάλισης σε έναν τομέα που πλήττεται από την υπέρογκη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (παράλληλα με τη φορολογία) δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ και αναμένεται να πυροδοτήσουν μια ακόμη βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ).
Eνώ οι διατάξεις του νόμου 3863 του 2010, με τις οποίες θεσμοθετήθηκε το εργόσημο, δεν έχουν καταργηθεί, ο πρόσφατος νόμος 4387 (νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση) εισήγαγε για τους απασχολούμενους ως εργάτες γης ένα νέο ειδικό παράβολο αγοράς ασφαλιστικών εισφορών. Οι αναγκαίες υπουργικές αποφάσεις, σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής, που θα πρέπει να εκδοθούν για τον τύπο του παραβόλου, τα αναγραφόμενα σε αυτό στοιχεία εργοδότη και εργαζομένου, τις ασφαλιστικές εισφορές, τα τεχνικά χαρακτηριστικά διασφάλισης της γνησιότητάς του, τη διαδικασία που θα τηρηθεί για την είσπραξη και απόδοση των εισφορών στον ΕΦΚΑ, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του νόμου, δεν έχει εκδοθεί ακόμη. Οπως δεν έχει εκδοθεί και η κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Αγροτικής Ανάπτυξης και Εργασίας με την οποία θα έπρεπε να ρυθμιστεί η διαδικασία προσμέτρησης των δαπανών που προκύπτουν από το παράβολο στα έξοδα των αγροτών, για τον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματός τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
Πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου είχε ψηφιστεί ο νόμος 4384 του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (νόμος Αποστόλου), με τον οποίο καθορίζονται οι όροι απασχόλησης και ασφάλισης των παράτυπων μεταναστών στον αγροτικό τομέα.
Κι ενώ τα συναρμόδια υπουργεία Εργασίας και Αγροτικής Ανάπτυξης ψηφίζουν νέες διατάξεις για την ασφάλιση των αγρεργατών, δεν έχουν προβλέψει τον τρόπο ελέγχου της ασφάλισης αυτής. Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ενωση σε συνεργασία με το ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) στην πρόσφατη έκθεσή της για την αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα διαπιστώνει ότι στον αγροτικό τομέα «παρατηρείται έλλειψη ελέγχων».
Μάλιστα, εκτιμούν ότι το κενό στη νομοθεσία υπάρχει γιατί η Ελλάδα δεν έχει κυρώσει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την «Επιθεώρηση Εργασίας στη Γεωργία», με αποτέλεσμα να μην υπάρχει «νομοθετική υποχρέωση»... Ακόμη και ο νόμος του 2011 για το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας αναφέρει ότι το ΣΕΠΕ επιθεωρεί επιχειρήσεις που τηρούν κατάλογο εργαζομένων, ωστόσο οι μικροί αγρότες δεν έχουν τέτοια υποχρέωση.
Υπολογίζεται ότι εάν δηλωθούν κανονικά τα μεροκάματα που πληρώνονται σήμερα σε παράνομα διαμένοντες αλλοδαπούς, ο αγροτικός κόσμος, συνολικά, θα δικαιολογήσει ετήσια έξοδα κοντά στο 1 δισ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι θα μειώσει το δηλούμενο φορολογικό εισόδημα κατά αντίστοιχο ποσό.
Ταυτόχρονα, η επιβολή εργοσήμου που αντιστοιχεί στο 10% της αμοιβής των εργατών γης, θα φέρει έσοδα στον ΟΓΑ ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ.
Ηδη, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ αγρεργάτες ανέρχονται σε 43.469 άτομα, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα είναι ασφαλισμένη στη 2η και 3η ασφαλιστική κατηγορία.
Ο φόβος της κατάρρευσης των εσόδων στον ΟΓΑ ενεργοποιεί διαδικασίες είσπραξης των οφειλών που ξεπερνούν τα 750 εκατ. ευρώ.
