Όταν μια κεντρική τράπεζα αγκαλιάζει την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων – δηλαδή χρεώνει τις τράπεζες που καταθέτουν τα διαθέσιμά τους σ’ αυτήν – τότε αυξάνει το κόστος των τραπεζών. Με τη σειρά τους, οι τράπεζες μπορεί να μετακυλήσουν αυτό το έξοδο στους αποταμιευτές ανεβάζοντας τις χρεώσεις π.χ. για άνοιγμα λογαριασμών.
Εξαιτίας της αποδυνάμωσης των οικονομιών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Κεντρική Τράπεζας της Σουηδίας, μεταξύ άλλων, έχουν υιοθετήσει αρνητικά επιτόκια. Ο στόχος είναι να ωθήσουν τις εμπορικές τράπεζες να δανείσουν χρήματα για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, κάτι που θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν και τους καταναλωτές να δαπανήσουν.
Η εν λόγω πολιτική παρακίνησε ορισμένους Αμερικανούς γερουσιαστές να κάνουν ερωτήσεις προς την πρόεδρο της Fed Janet Yellen σε μια συνεδρίαση του Κογκρέσου αυτόν τον Φεβρουάριο. Η Yellen είπε ότι η Fed θα πρέπει να διερευνήσει τα νομικά θέματα αλλά δεν πιστεύει ότι υπάρχει «οποιοσδήποτε περιορισμός» γι’ αυτό.
Το θέμα απλώς συζητήθηκε για την ώρα. Πριν ακόμα η Fed υιοθετήσει μια τέτοια πολιτική, υπάρχουν πολλές προειδοποιήσεις. Δεν είμαστε σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον που δικαιολογούνται τα αρνητικά επιτόκια, πιστεύουν πολλοί αναλυτές.
Τα αρνητικά επιτόκια δεν είναι κάτι που θα προκύψουν μέσα σε μια νύχτα. Ακόμη και αν η οικονομία συρρικνωθεί, η Fed θα πρέπει πρώτα να εγκαταλείψει την ιδέα της αύξησης των επιτοκίων, που άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά τον Δεκέμβριο.
Παρόλα αυτά, η συζήτηση έχει ανησυχήσεις κάποιους. Ο Ken Tumin, ιδρυτής και εκδότης του DepositAccounts.com, λέει ότι οι αναγνώστες του είναι νευρικοί υπολογίζοντας τις επιπτώσεις των αρνητικών επιτοκίων. "Είναι αρκετά κακό όταν κάποιος έχει πολύ μικρό ή μηδενικό κέρδος για τις αποταμιεύσεις του", λέει ο ίδιος.
Κι άλλοι συμφωνούν ότι τα αρνητικά επιτόκια μπορεί να βλάψουν τους αποταμιευτές. «Αντί οι τράπεζες να προσπαθούν να μας δελεάσουν με καλή εξυπηρέτηση ή μικρά μπόνους, θα μας διώξουν μακριά», δήλωσε ο Ντιν Μπέικερ, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικής Πολιτικής και Έρευνας στην Ουάσιγκτον. "Αυτό θα έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο στα άτομα με χαμηλό και μέτριο εισόδημα. Με τα αρνητικά επιτόκια, οι τράπεζες είναι πιθανό να χρεώνουν περισσότερα χρήματα για τους λογαριασμούς αυτούς".
Το ουσιώδες όμως θέμα είναι άλλο. Η πραγματική ανησυχία σχετικά με τα αρνητικά επιτόκια είναι οι οικονομικές συνθήκες που θα φέρουν ένα τέτοιο μέτρο. Για να κάνει η Fed κάτι τέτοιο, η οικονομία θα πρέπει να είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Και σ' αυτή την περίπτωση μπορεί η παγκόσμια οικονομία να οδεύει προς την ύφεση.
