Η από καιρό υποβόσκουσα εσωτερική πολιτική κρίση στην Τουρκία έρχεται στην επιφάνεια με την προαναγγελθήσα αποχώρηση του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος εγκαταλείπει επίσης την προεδρία του κυβερνώντος κόμματος. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει και επισφραγίζει την απόλυτη επικράτηση του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επιδιώκει να συγκεντρώσει την απόλυτη εξουσία προωθώντας αλλαγές στο Σύνταγμα. Διεθνείς σχολιαστές εκτιμούν ότι με την επικράτηση του Ερντογάν στην εσωτερική αναμέτρηση ενισχύονται οι δυνάμεις που εκφράζουν ήπιες φιλοϊσλαμικές απόψεις και αντιμάχονται το κοσμικό κράτος.
Η εν λόγω αλλαγή αναμένεται πως θ' αποτυπωθεί και στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο συριακό και το προσφυγικό ζήτημα. Οι άμεσες σημαντικές αλλαγές αφορούν πάντως την εσωτερική πολιτική σκηνή και τη φυσιογνωμία του τουρκικού κράτους.
Παίρνοντας υπόψη τις πιέσεις των Ευρωπαίων για εκδημοκρατισμό της Τουρκίας προκειμένου να γίνει δεκτή στην ΕΕ, ο Νταβούτογλου προωθούσε μεταρρυθμίσεις που θα ικανοποιούσαν τη Δύση, ή τουλάχιστον θα"έσωζαν τα προσχήματα". Αντίθετα, ο Ερντογάν προσπαθεί να ενισχύσει την κεντρική εξουσία και την προσωπική του δύναμη, προωθώντας συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Απέναντι στους Δυτικούς ακολουθούσε όλο και πιο αδιάλλακτη γραμμή.
Οσον αφορά τις εσωτερικές συγκρούσεις και τους λόγους που οδήγησαν στην απομάκρυνση του Νταβούτογλου, άξιο αναφοράς είναι δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδα Gumhuriyet που υποστηρίζει πως ο Ερντογάν «διαπίστωσε πως οι μυστικές υπηρεσίες, ο στρατός και το Υπουργείο Εξωτερικών στηρίζουν περισσότερο τις θέσεις του πρωθυπουργού. Αυτό ο πρόεδρος το θεωρεί επικίνδυνο». Σύμφωνα με την εφημερίδα, στενός συνεργάτη του Ερντογάν εξέφρασε φόβους ότι αν δεν παρέμβει ο Ερντογάν, θα χάσει τον έλεγχο. «Θα μας πάρουν το κράτος» φέρεται να είπε.
Πρόκειται για τον τρίτο ισχυρό άνδρα του κόμματος που "τελειώνει" ο Ερντογάν. Είχαν προηγηθεί οι Γκιουλ και Μπουλέντ Αρίς.
Οι προθέσεις του "σουλτάνου της Αγκυρας" και οι νέοι συσχετισμοί δυνάμεων που διαμορφώνονται θα φανούν στο έκτακτο συνέδριο του AKP στις 22 Μαϊου, στο οποίο ο Νταβούτογλου δεν θα διεκδικήσει την ηγεσία.
Στη κοινοβουλευτική ομάδα του AKP, η ομιλία του Νταβούτογλου από κάποιους θεωρήθηκε ως αποχαιρετιστήρια. «Δεν είμαι προσκολλημένος σε αξιώματα, μπορώ να αποχωρήσω από οποιαδήποτε θέση προκειμένου να εξυπηρετήσω τον δίκαιο αγώνα μας» είπε.
Στη σημερινή συνέντευξη Τύπου ο αποχωρών πρωθυπουργός εμφανίστηκε ενωτικός, αλλά δεν παρέλειψε να αφήσει και σαφείς αιχμές. Υπεραμύνθηκε των πεπραγμένων του και δήλωσε ότι «δεν θα εκστομίσει ούτε λέξη κατά του Ερντογάν, τη φιλία του οποίου εκτιμά πάνω απ' όλα». «Η τιμή του προέδρου μας είναι δική μου τιμή» είπε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας «τους αγώνες που έδωσαν μαζί χέρι-χέρι», συμπλήρωσε.
«Πήρα το καταπίστευμα από τον ηγέτη μας Ταγίπ Ερντογάν και ο Θεός είναι μάρτυρας ότι δούλεψα με νύχια και με δόντια από τότε που ανέλαβα», δήλωσε ενώπιον των δημοσιογράφων ο Αχμέτ Νταβούτογλου, τονίζοντας ότι στόχος του ήταν πάντα η ενότητα του AKP.
Στην ομιλία του προσπάθησε να αιτιολογήσει την απόφασή του να αποχωρήσει: «Ποτέ δεν ζήτησα θέσεις και αξιώματα. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει συμφωνία, δεν θα σκεφτόμουν να είμαι υποψήφιος πρόεδρος [του AKP]».
«Η περίοδός μου ήταν περίοδος επιτυχιών. Δεν τίθεται θέμα αποτυχίας, ούτε μετανιώνω για κάτι. Δεν έκανα ποτέ πίσω σε αυτά που πιστεύω. Δεν έκανα παζάρια, δεν ζήτησα θέσεις και αξιώματα. Υπάρχει ένα ρητό: Προτού βγεις στο δρόμο διαλέγεις τους συνοδοιπόρους σου. Τη στιγμή που αυτοί δεν είναι μαζί μου, θέλω να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους», κατέληξε
Υπενθυμίζεται πως ο "σουλτάνος" Ερντογάν παρενέβη πρόσφατα στα εσωτερικά του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, επιβάλοντας αλλαγές που στερούν από τον επικεφαλής του (ουσιαστικά από τον Νταβούτογλου) σημαντικές εξουσίες, όπως η επιλογή στελεχών στις τοπικές οργανώσεις του κόμματος.
Οι αποκλίσεις μεταξύ Ερντογάν και Νταβούτογλου ήταν ορατές σε αρκετά κρίσιμα ζητήματα στους 20 μήνες της συγκατοίκησής τους, ύστερα από τη μεταπήδηση του πρώτου στην προεδρία της Δημοκρατίας και την αναρρίχηση του δεύτερου στο πρωθυπουργικό αξίωμα.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου εργάσθηκε σκληρά για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας για το προσφυγικό, ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν κράτησε μια πολύ περισσότερο δηκτική, έναντι των Ευρωπαίων, στάση. Επιπλέον, ο Τούρκος πρωθυπουργός αντιτάχθηκε στην αξίωση του Ερντογάν για προφυλάκιση πανεπιστημιακών και δημοσιογράφων που αντιμετωπίζουν κατηγορίες για στήριξη της τρομοκρατίας. Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών, που ανησυχούν για τις αυταρχικές τάσεις του Τούρκου προέδρου, δεν έκρυβαν την προτίμησή τους για τον μετριοπαθέστερο Νταβούτογλου και απομάκρυνση του δημιουργεί ερωτηματικά για τις διεθνείς σχέσεις της Αγκυρας.
Σε αυτές τις διαφορές χαρακτήρα ήρθαν, ωστόσο, να προστεθούν ουσιαστικότερες αντιθέσεις για τη νομή της εξουσίας. Η επιδίωξη του Ερντογάν για μια συνταγματική αναθεώρηση που θα μεταφέρει στην προεδρία της Δημοκρατίας αυξημένες εξουσίες μεταφράζεται μοιραία σε αποδυνάμωση του πρωθυπουργικού αξιώματος, κατά το γαλλικό ή το ρωσικό πρότυπο.
