Η παγκόσμια αγορά κακάο βιώνει φέτος μία από τις μεγαλύτερες ανατροπές της ιστορίας της. Μετά το περυσινό ράλι-ρεκόρ, όταν οι τιμές σχεδόν τριπλασιάστηκαν, τα προθεσμιακά συμβόλαια κακάο οδεύουν πλέον προς τη μεγαλύτερη ετήσια πτώση από το 1960. Κι όμως, η σοκολάτα στα σούπερ μάρκετ παραμένει ακριβή - και πιθανότα θα συνεχίσει έτσι.
Το 2024 αποτέλεσε σημείο καμπής για τον κλάδο. Οι τιμές του κακάο εκτοξεύθηκαν έως και τις 13.000 δολάρια ο τόνος, καθώς ασθένειες και ακραία καιρικά φαινόμενα έπληξαν σοβαρά τις σοδειές στην Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα, που μαζί καλύπτουν πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής.
Οι σοκολατοβιομηχανίες αναγκάστηκαν να προμηθευτούν πρώτες ύλες σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, μετακυλίοντας μεγάλο μέρος του κόστους στους καταναλωτές.
Σήμερα, παρότι οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά περίπου 50% σε ετήσια βάση, η αγορά λειτουργεί ακόμη με βάση εκείνα τα ακριβά αποθέματα. Οι τιμές με τις οποίες δουλεύει αυτή τη στιγμή η βιομηχανία σοκολάτας είναι εξαιρετικά υψηλές και επώδυνες, σημειώνουν στελέχη της αγοράς, τονίζοντας ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να απορροφηθεί το κόστος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γερμανική Lambertz, μία από τις παλαιότερες ζαχαροπλαστικές εταιρείες της χώρας. Η επιχείρηση έχει εξασφαλίσει αποθέματα κακάο που επαρκούν έως σχεδόν τα μέσα του 2026, αγορασμένα όμως στις υψηλές τιμές του 2024. Σύμφωνα με δηλώσεις του ιδιοκτήτη της, Hermann Bühlbecker στο Bloomberg, το επιπλέον κόστος φτάνει τα 150 εκατ. ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 20% του περσινού τζίρου. Όπως πολλές εταιρείες του κλάδου, η Lambertz αναγκάστηκε να αυξήσει τιμές και να αποδεχθεί πτώση στους όγκους πωλήσεων.
Την ίδια στιγμή, οι μεγάλοι πολυεθνικοί όμιλοι εμφανίζονται ιδιαίτερα επιφυλακτικοί. Η Nestlé αποφεύγει να κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη για μειώσεις τιμών, επικαλούμενη τη συνεχιζόμενη μεταβλητότητα, ενώ η Hershey εκτιμά ότι κάποια «αποπληθωριστική» επίδραση στο κόστος ίσως φανεί βαθύτερα μέσα στο 2026.
Η επιφυλακτικότητα αυτή δεν είναι αβάσιμη. Παρότι τα futures κακάο υποχώρησαν πρόσκαιρα κάτω από τις 5.000 δολάρια ο τόνος τον Νοέμβριο, πλέον κινούνται ξανά κοντά στις 6.000 δολάρια στη Νέα Υόρκη, καθώς οι προσδοκίες για μεγάλο πλεόνασμα περιορίζονται. Τράπεζες όπως η Rabobank και η Citigroup έχουν ήδη αναθεωρήσει προς τα κάτω τις εκτιμήσεις τους για την προσφορά.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, πολλές εταιρείες επέλεξαν να προσαρμόσουν όχι μόνο τις τιμές τους, αλλά και τις συνταγές τους.
Σε αρκετές αγορές, οι μπάρες σοκολάτας έγιναν μικρότερες ή περιέχουν λιγότερο κακάο. Στη Γερμανία, οι γνωστές σοκολάτες Milka είναι πλέον κατά 10% ελαφρύτερες, ενώ στη Βρετανία προϊόντα όπως τα Toffee Crisp και Penguins δεν μπορούν καν να χαρακτηριστούν «σοκολάτα», λόγω αντικατάστασης του βουτύρου κακάο με φθηνότερα φυτικά έλαια.
Αυτές οι αλλαγές δύσκολα αναστρέφονται, ακόμη κι αν οι πρώτες ύλες φθηνύνουν περαιτέρω. Όπως σημειώνουν στελέχη του κλάδου, το πιθανότερο σενάριο για το άμεσο μέλλον δεν είναι οι καθαρές μειώσεις τιμών, αλλά οι στοχευμένες προσφορές. «Δεν θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε όλο το κόστος πίσω στον καταναλωτή», παραδέχθηκε η Allyson Myers από τη Lake Champlain Chocolates, μιλώντας στο Bloomberg.
Για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, που ήδη πιέζονται από ακριβότερα τρόφιμα, η σοκολάτα παραμένει ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι διεθνείς αγορές πρώτων υλών αργούν να μεταφραστούν σε φθηνότερες τιμές στο ράφι.